Αν έχετε μπαλκόνι, καλλιεργήστε τα μέσα σε ζαρντινιέρες, σε τελάρα ή σε μεγάλες γλάστρες, ακόμα και σε βαρέλια. Φροντίστε να τους βάλετε πιατάκια με ρόδες, ώστε να μπορείτε να τα μεταφέρετε αν χρειαστούν περισσότερο φως ή πρέπει να τα μετακινήσετε για να τα προφυλάξετε από τις αλλαγές των καιρικών συνθηκών. Εκτός από το ηλιακό φως, έχουν ανάγκη από ελαφρύ χώμα, για να στραγγίζει καλά, αλλά πλούσιο σε βασικά συστατικά. Χρειάζονται συχνή φροντίδα με επανατροφοδότηση του χώματος και προστασία από τον δυνατό αέρα.
Αν είστε από τους τυχερούς που διαθέτουν κήπο, επιλέξτε ένα μέρος στο οποίο τα φυτά θα είναι προφυλαγμένα από τον αέρα. Μπορείτε αν έχετε διάθεση και μεράκι θα δημιουργήσετε ένα μικρό βοτανικό κήπο με παρτέρια, ή ανάμεσα σε πλακόστρωτο για να εξαπλωθούν πιο εύκολα ή να χρησιμοποιήσετε διάφορα απλά υλικά για να διαχωρίσετε τον αρωματικό σας κήπο από τον ανθόκηπο ή τον λαχανόκηπο. Απλές σανίδες, διακοσμητικά τουβλάκια, μια παλιά ρόδα από κάρο μπορούν να οριοθετήσουν τον χώρο και να προσφέρουν απλές αλλά αισθητικές λύσεις. Μπορείτε να δημιουργήσετε όμορφους φράχτες είτε από ψηλότερα φυτά, είτε από ξύλο προκειμένου να τα προστατεύσετε από τυχών οικόσιτα ζώα όπως σκύλους ή γάτες, που αρέσκονται να ξεκουράζονται ανάμεσά τους, αλλά άθελά τους σπάνε τα βλαστάρια τους.
Μερικά από τα αρωματικά φυτά είναι ετήσια, μονοετή, εποχιακά και πολλαπλασιάζονται με σπόρο από το ίδιο το φυτό, ενώ άλλα είναι μόνιμα και πολλαπλασιάζονται με σπόρο, διαίρεση του φυτού ή με μοσχεύματα.
Οι σπόροι φυτεύονται την άνοιξη, ενώ η διαίρεση γίνεται συνήθως την άνοιξη ή το φθινόπωρο. Τα μοσχεύματα συλλέγονται το καλοκαίρι. Τα αρωματικά φυτά δεν χρειάζονται λίπανση, παρά μόνο λίγο κλάδεμα αν φουντώσουν πολύ και σπάνια προσβάλλονται από ασθένειες των φυτών καθώς έχουν αυξημένο το αμυντικό τους σύστημα.
Αν είστε αρχάριος/α στην κηπουρική και σας φαίνεται δύσκολο να ξεκινήσετε φυτεύοντας σπόρους σε φυτώρια, επιλέξτε νεαρά φυτά και ξεκινήστε με την μεταφύτευση των νεαρών φυτών σε μεγαλύτερες γλάστρες ή ζαρντινιέρες. Προσφέρετέ τους νερό όποτε το έχουν ανάγκη, δηλαδή όποτε το χώμα είναι στεγνό και το φυτό σας δείχνει ότι χρειάζεται πότισμα.
Από τα ευκολότερα φυτά για να ξεκινήσετε είναι ο βασιλικός, ο δυόσμος, η αρμπαρόριζα, το δεντρολίβανο, το θυμάρι, ο μαϊντανός, η μαντζουράνα, η ρίγανη, το φασκόμηλο.
Ας δούμε λοιπόν πως καλλιεργούνται τα συγκεκριμένα αρωματικά φυτά, πώς και πότε γίνεται η συλλογή τους και ποια η χρήση τους.
Βασιλικός
Ο βασιλικός είναι μονοετές αρωματικό φυτό που μοιάζει με μικρό φουντωτό θάμνο. Διασταυρώνεται εύκολα και δημιουργεί πολλές ποικιλίες και ανθίζει με μικρά λευκά ανθάκια από Ιούνιο μέχρι Αύγουστο. Καλλιεργείται σε χώμα ή γλάστρες. Πολλαπλασιάζεται εύκολα με σπόρους που σπέρνουμε νωρίς την Άνοιξη. Χρειάζεται χώμα πλούσιο σε οργανικές ουσίες, ήλιο και πολύ ταχτικό πότισμα.
Τα αρωματικά του φύλλα χρησιμοποιούνται στην μαγειρική και στις σαλάτες, αλλά και στην παραγωγή αιθέριου ελαίου για αρωματοποιία, σαπωνοποιία κτλ. Είναι επίσης φαρμακευτικός καθώς καταπολεμά τις ζαλάδες, τις ημικρανίες και τους πονοκεφάλους. Είναι διουρητικός και ενδείκνυται για παθήσεις του στομάχου και των εντέρων. Συλλέγουμε τα φύλλα και τις ανθισμένες κορφές του και τα ξηραίνουμε σε σκιερό μέρος. Φυλάσσεται σε γυάλινα Βάζα για ένα χρόνο.
Δυόσμος
Ο δυόσμος είναι ποώδες, πολυετές αρωματικό φυτό που φυτρώνει σε ορεινά και υγρά μέρη. Τα φύλλα του έχουν έντονο πράσινο χρώμα με πολλές νευρώσεις και καλλιεργείται σε γλάστρες. Χρειάζεται αρκετή υγρασία και πολλαπλασιάζεται με παραφυάδες ή μοσχεύματα.
Χρησιμοποιείται στη μαγειρική σε φαγητά και σαλάτες, στη ζαχαροπλαστική, δίνει άρωμα σε δροσιστικά ποτά και έχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες. Συλλέγουμε το καλοκαίρι και το φθινόπωρο τα φύλλα και τις ανθισμένες κορφές του φυτού και τα χρησιμοποιούμε τα φρέσκα φύλλα για την καταπολέμηση του πονοκέφαλου τρίβοντάς τα στο κεφάλι μας ή να παρασκευάσουμε ένα αφέψημα αν υποφέρουμε από δυσπεψία, διάρροια ή εμετούς. Η εντριβή στις κλειδώσεις με φρέσκα φύλλα ανακουφίζουν από ρευματισμούς, ενώ το μάσημα των φύλλων του σταματούν τον λόξυγκα.
Αρμπαρόριζα
Η αρμπαρόριζα είναι ποώδες, πολυετές φυτό με πολλά κλαδιά που έρπουν ή κρέμονται. Τα ανοιχτόχρωμα κιτρινοπράσινα φύλλα της που μοιάζουν με παλάμη, έχουν έντονο άρωμα και καλλιεργείται και σαν καλλωπιστικό φυτό. Καλλιεργείται κυρίως σε γλάστρες και ευδοκιμεί σε παραθαλάσσιες περιοχές. Δεν αντέχει το πολύ υγρό και αμμώδες έδαφος. Δεν υποφέρει το πολύ κρύο και πολλαπλασιάζεται εύκολα με μοσχεύματα αλλά και με σπόρους.
Τα φύλλα της χρησιμοποιούνται ευρέως στη ζαχαροπλαστική αφού αρωματίζουν τέλεια γλυκά του κουταλιού όπως το κυδώνι και το σταφύλι.
Δεντρολίβανο
Πρόκειται για έναν μικρό αειθαλή θάμνο που μπορεί να φτάσει και το ένα μέτρο ύψος. Έχει πολλά και όρθια κλαδιά με φύλλα γκριζοπράσινα, σκληρά που μοιάζουν με βελόνες. Καλλιεργείται σε περιοχές με ήπιο κλίμα, αντέχει στο κρύο αλλά του αρέσει το φως και ο ήλιος. Πολλαπλασιάζεται εύκολα με μοσχεύματα σε όλων των ειδών τα εδάφη και το καλοκαίρι χρειάζεται συχνό πότισμα.
Συλλέγουμε τα φύλλα του και τις ανθισμένες κορφές του την άνοιξη και τα ξηραίνουμε σε σκιερό μέρος. Τα φύλλα του χρησιμοποιούνται στην φαρμακοποιία, την αρωματοποιία και την σαπωνοποιία. Έχει αναζωογονητική επίδραση στον οργανισμό, καταπολεμά το άσθμα, την αϋπνία, τη γρίπη και την αναιμία. Επίσης χρησιμοποιείται στην βελτίωση της επιδερμίδας και των μαλλιών. Βοηθά στην τριχόπτωση και καταπολεμά την πιτυρίδα. Με το αφέψημά του μπορούμε να κάνουμε κομπρέσες για ρευματισμούς και να πλύνουμε πληγές.
Θυμάρι
Είναι ένας μικρός, σκληρός, αειθαλής και πολυετής θάμνος που φτάνει σε ύψος τα 40 εκατοστά. Τα φύλλα του είναι μικρά, ωοειδή, με γκρίζο χρώμα ενώ τα άνθη του είναι μικρά με ροζ ή λευκό χρώμα.
Καλλιεργείται σε όλα σχεδόν τα εδάφη και πολλαπλασιάζεται με σπόρο, ή με παραφυάδες. Φυτεύεται συνήθως το φθινόπωρο. Συλλέγουμε τις ανθισμένες κορφές από τον Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο και αφού τις αποξηράνουμε μπορούμε να τις χρησιμοποιήσουμε όλο τον χρόνο. Είναι γνωστό ότι χρησιμοποιείται στη μαγειρική με κρέας, και στην παρασκευή λικέρ. Χρησιμοποιείται για να παρασκευαστούν οδοντόπαστες και αφρόλουτρα αλλά το σημαντικότερο είναι ότι ανακουφίζει και θεραπεύει τον βήχα, τη γρίπη την αρθρίτιδα και τους ρευματισμούς σαν αφέψημα, ενώ πίνεται και σαν ρόφημα ανάμεικτο με αρωματικά όπως η μέντα και το φασκόμηλο σε συνδυασμό με μέλι.
Μαϊντανός
Από τα δημοφιλέστερα αρωματικά ο μαϊντανός είναι ένα διετές φυτό με επίπεδα, λεία ή κατσαρά φύλλα που με την δυνατή χαρακτηριστική τους γεύση χρησιμοποιούνται ωμά σε όλα σχεδόν τα φαγητά και στις σαλάτες. Είναι πλούσιο σε σίδηρο και βιταμίνες Α και C. Θεωρείται πως έχει εξαιρετικές ιδιότητες για τον ανθρώπινο εγκέφαλο και πως το αφέψημά του εξαφανίζει τις φακίδες.
Είναι ανθεκτικό φυτό στο κρύο και δε χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα. Μπορούμε να το φυτέψουμε με σπόρους σε κήπο ή σε παρτέρια, σε γόνιμο πάντα έδαφος, συνήθως τους ανοιξιάτικους μήνες. Είναι φυτό που χρειάζεται λίπανση αλλά και πολύ μεγάλη προσοχή, καθώς μπορεί να προσβληθεί από ασθένειες, έντομα και μύκητες.
Μαντζουράνα
Πρόκειται για πολυετές φυτό που αγγίζει σε ύψος τα 40 εκατοστά. Έχει πολλούς, λεπτούς και σκληρούς βλαστούς με μικρά, ωοειδή, μαλακά, γκριζοπράσινα και χνουδωτά φύλλα. Καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό φυτό σε γλάστρες, κήπους και παρτέρια. Δεν αντέχει το κρύο και την ξηρασία και προτιμά τα πλούσια και με καλή αποστράγγιση εδάφη. Χρειάζεται λίπανση τον χειμώνα και έχει ανάγκη από ήλιο. Πολλαπλασιάζεται είτε με σπόρο που τον φυτεύουμε τον Αύγουστο και μεταφυτεύουμε τα νεαρά φυτά τον Νοέμβριο, είτε με παραφυάδες την άνοιξη ή το φθινόπωρο.
Τα φύλλα της χρησιμοποιούνται στην μαγειρική, φρέσκα ή αποξηραμένα. Θεωρείται ως φάρμακο για τις κεφαλαλγίες ενώ είναι και άριστο αντισηπτικό, σπασμολυτικό και αντινευραλγικό.
Ρίγανη
Η κοινή ρίγανη είναι ένα αρωματικό φυτό που φτάνει σε ύψος τα 50 εκατοστά. Πρόκειται για ένα φυτό που συναντάτε σε όλα τα πέτρινα, άγρια τοπία, αλλά μπορεί να καλλιεργηθεί και σε κήπους με ξηρό ασβεστολιθικό έδαφος.
Πολλαπλασιάζεται με σπόρο, μοσχεύματα ή παραφυάδες. Είναι ανθεκτικό φυτό χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις και είναι χρήσιμο όταν το φυτό είναι ανθισμένο αφού χρησιμοποιούμε τους βλαστούς και τα φύλλα ως άρτυμα.
Από Μάιο μέχρι τον Σεπτέμβριο μαζεύουμε την ρίγανη και αφήνουμε τα κομμένα φυτά να ξεραθούν σε σκιερό μέρος. Μετά από τρίψιμο και φύσημα για να φύγουν τυχών λεπτά ξυλάκια, την φυλάμε σε γυάλινα βάζα και την χρησιμοποιούμε σαν άρτυμα σε σαλάτες και φαγητά. Βράζοντάς την και πίνοντάς την σαν αφέψημα είναι άριστο τονωτικό, διουρητικό και βοηθάει στην πέψη. Ανακουφίζει στους κολικούς, και θεωρείται πως θεραπεύει την ψωρίαση, την επιληψία, την τερηδόνα και βοηθάει στο φύτρωμα των μαλλιών.
Φασκόμηλο
Το φασκόμηλο είναι πολυετές μικρός θάμνος με γκριζοπράσινα φύλλα και όμορφα μικρά βιολετιά άνθη. Εξαπλώνεται εύκολα και μπορεί να φτάσει τα 60 εκατοστά.
Ευδοκιμεί σε ασβεστούχα εδάφη με καλή αποστράγγιση και έχει ανάγκη από ήλιο. Πολλαπλασιάζεται με σπόρο που σπέρνουμε την άνοιξη και το φθινόπωρο και με παραφυάδες και μοσχεύματα. Καλλιεργείται και σαν καλλωπιστικό.
Συλλέγουμε τους βλαστούς την άνοιξη πριν την άνθηση και τους ξηραίνουμε στην σκιά.
Χρησιμοποιείτε στη μαγειρική και πίνετε σαν αφέψημα ζεστό ή κρύο. Είναι ιδανικό για περιπτώσεις κρυολογήματος, φαρυγγίτιδας, βραχνιάσματος, είναι αντιβηχικό διουρητικό, αντιαιμορραγικό, και βοηθάει στις εντερικές παθήσεις, στην αδυναμία και στην πτώση των μαλλιών.
Και μην ξεχνάτε πως το πρώτο φαρμακείο είναι η φύση! Γεωργία Νικητέα, EcoView.gr
