«Ένιωσα ότι δεν υπήρχε διαχωρισμός πουθενά. Ένιωσα σαν να ήμουν ενωμένος με όλα και ήταν υπέροχα!».
Αυτή η φράση ανήκει σε έναν αναγνώστη κι αποτελεί καθολική εμπειρία των ανθρώπων που ασχολούνται με την ψυχολογική και πνευματική εξέλιξη. Αυτή η αίσθηση της σύνδεσης δεν βρίσκεται στη φαντασία τους, αλλά είναι κάτι που επιβεβαιώνεται από τις πρόσφατες εξελίξεις σε έρευνες που αφορούν τη συνείδηση.
Ωστόσο, όσον αφορά το πνεύμα μας, έχουμε ασχοληθεί περισσότερο με τον διαχωρισμό παρά με την ενότητα. Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, διαχωρίσαμε το πνεύμα μας – το συνειδητό, το ασυνείδητο, το προσυνειδητό και το υποσυνείδητο, το συλλογικό ασυνείδητο, το υπερεγώ, το εγώ, η ταυτότητα – και ούτω καθεξής. Όταν κοιτάζουμε μέσα από την άλλη μεριά του τηλεσκοπίου, βέβαια, βλέπουμε ένα διαφορετικό μοτίβο. Μπορούμε να δούμε αυτό που εγώ αποκαλώ Ενιαίο Πνεύμα – δεν πρόκειται για μια υποδιαίρεση της συνείδησης, αλλά η πρωταρχική, χωρίς συνολική διάσταση στην οποία ανήκουν όλες οι νοητικές συνιστώσες όλων των επιμέρους διανοιών του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Γράφω τον όρο με κεφαλαία γράμματα για να τον ξεχωρίσω από τον νου που κάθε άτομο διαθέτει.
Αυτό δεν είναι φιλοσοφικό τέχνασμα, αλλά βασίζεται στην ανθρώπινη εμπειρία και σε αληθινά επιστημονικά πειράματα. Σκεφτείτε τις μελέτες στις οποίες οι ανθρώπινοι νευρώνες διαχωρίζονται σε 2 ομάδες και σφραγίζονται στους λεγόμενους κλωβούς Faraday που εμποδίζουν τη φυσική επικοινωνία. Όταν η μια ομάδα διεγείρεται με λέιζερ, η απομακρυσμένη ομάδα νευρώνων καταγράφει τις ίδιες αλλαγές ταυτόχρονα.
Σκεφτείτε επίσης μια τεράστια συλλογή νευρώνων, τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Σε άτομα που βρίσκονται μακριά αλλά έχουν συναισθηματικό δέσιμο και συνδέονται με εγκεφαλογράφους που καταγράφουν τα κύματα του εγκεφάλου τους ή παρακολουθούνται μέσω λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI), όταν διεγείρεται οπτικά ο εγκέφαλος του ενός καταγράφονται οι ίδιες αλλαγές και στο άλλο την ίδια ακριβώς στιγμή.
Σε πρόσφατες μελέτες που πραγματοποιήθηκαν από τον James Fowler στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο και στη συνέχεια από τον Νικόλα Χρηστάκη στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ διαπιστώθηκε ότι «Τα συναισθήματα διαθέτουν συλλογική ύπαρξη – δεν αποτελούν απλώς ένα μεμονωμένο φαινόμενο».
Επιπλέον:
Η ευτυχία είναι μεταδοτική. Η ευτυχία σας δεν εξαρτάται μόνο από τις επιλογές και τις πράξεις σας, αλλά και από τις επιλογές και τις πράξεις των ανθρώπων που δεν γνωρίζετε καν ποιοι είναι και που βρίσκονται λίγο ή πολύ μακριά σας.
Ο Fowler και ο Χρηστάκης απέδειξαν ότι αν ένας φίλος του φίλου του φίλου σας είναι ευτυχισμένος – κάποιος που δεν έχετε ούτε συναντήσει ούτε ακούσει ποτέ – θα ασκήσει μεγαλύτερη επίδραση στην ευτυχία σας απ’ ό,τι αν κάποιος έβαζε στην τσέπη σας 5.000 δολάρια.
Υπάρχουν εκατοντάδες επιπλέον μελέτες που αποκαλύπτουν τις απεριόριστες συμπεριφορές του νου μας. Ο ερευνητής ανθρώπινης συνείδησης Stephan A. Schwartz περιγράφει αυτά τα πειράματα ως εξής: Σήμερα υπάρχουν πλέον 6 σταθερά πρωτόκολλα που χρησιμοποιούνται σε εργαστήρια σε όλο τον κόσμο εξερευνώντας αυτά τα φαινόμενα. Με αυστηρά διπλά ή τριπλά τυφλές, τυχαιοποιημένες και ελεγχόμενες συνθήκες, καθένα από τα 6 παρήγαγε χωριστά πιθανότητες εναντίον τύχης μία στο δισεκατομμύριο.
Η εικόνα που προκύπτει για τον νου είναι ότι δεν μπορεί να τοποθετηθεί σε ένα κουτί (ή έναν εγκέφαλο) ξεχωριστά από όλες τις υπόλοιπες διάνοιες. Αν ο νους είναι απεριόριστος και χωρίς όρια, όπως φαίνεται από τα στοιχεία, ο νους όλων των ανθρώπων κατά κάποιο τρόπο συνδέεται.
Στην ιστορία, πολλοί διακεκριμένοι επιστήμονες έχουν εξετάσει αυτό το φαινόμενο. Σε αυτούς περιλαμβάνεται και ο Νομπελίστας φυσικός Erwin Schrödinger, ο οποίος διακήρυξε ότι «Ο συνολικός αριθμός όλων των διανοιών είναι μόνο ένας…Στην πραγματικότητα υπάρχει μόνο ένας νους». Επίσης, ο διακεκριμένος φυσικός David Bohm υποστήριξε ότι «Κατά βάθος η συνείδηση της ανθρωπότητας είναι μία».
Ούτε η πειραματική απόδειξη γι’ αυτή τη σύνδεση ούτε η εμπειρία των ανθρώπων εδώ και χιλιετίες φαίνεται να έχει επίδραση στους σκεπτικιστές που υποστηρίζουν σθεναρά το τυχαίο, τις στατιστικές και τις συμπτώσεις ενώ ταυτόχρονα πάσχουν από ένα είδος «Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής Απομυθοποίησης». Δεν έχει σημασία όμως. Οι σκεπτικιστές μπορούν να αγνοούν τα αποδεικτικά στοιχεία, αλλά δεν μπορούν να παραστήσουν ότι δεν υπάρχουν. Όπως είπε κάποτε ο φυσικός Max Planck «Μια νέα αλήθεια στην επιστήμη δεν επιβάλλεται επειδή οι εχθροί της πείσθηκαν και εξέφρασαν την αλλαγή της γνώμης τους, αλλά κυρίως επειδή οι εχθροί της σιγά-σιγά πεθαίνουν και η νεότερη γενιά διδάσκεται τη νέα αλήθεια από την αρχή».
Η έννοια του συλλογικού Νου με τον οποίο κάθε άτομο συνδέεται με τους άλλους συνιστά μια συλλογή πληροφοριών που θα αξιοποιηθεί από δημιουργικά άτομα. Ο μεγάλος εφευρέτης της Αμερικής, Thomas Edison, δήλωσε τα εξής: «Οι άνθρωποι ισχυρίζονται ότι έχω δημιουργήσει πολλά πράγματα. Ποτέ δεν έχω δημιουργήσει τίποτα. Παίρνω εικόνες από το Σύμπαν στο σύνολό του και τις επεξεργάζομαι, αλλά δεν είμαι παρά μόνο ένας δίσκος εγγραφής ή μια συσκευή λήψης – πείτε το όπως θέλετε. Οι σκέψεις είναι στην πραγματικότητα οι εντυπώσεις που λαμβάνουμε από το εξωτερικό περιβάλλον».
Ο διαπρεπής Γερμανός φυσικός και φιλόσοφος Baron Carl Friedrich von Weizsäcker συμφωνεί. Λέει λοιπόν τα εξής: «Σε κάθε μεγάλη ανακάλυψη συναντάμε μια συχνά ενοχλητική κι ευχάριστη εμπειρία: δεν είμαι εγώ που κατάφερα να κάνω κάτι. Κατά κάποιο τρόπο είμαι εγώ – αλλά όχι με την έννοια του Εγώ…αλλά…με την έννοια ενός πιο ολοκληρωμένου εαυτού».
Η ενότητα και η συνεκτικότητα που έχουμε ως άνθρωποι περνά σε δεύτερη μοίρα συγκριτικά με την εμμονή μας με την ατομικότητα. Η ατομικότητα πρέπει να τηρηθεί. Σε γενικές γραμμές, ένα πλάσμα χωρίς ισχυρή αίσθηση της ατομικότητας δεν καταφέρνει να επιβιώσει πολύ σε αυτόν τον πλανήτη. Η ατομικότητα όμως αποτελεί μόνο τη μία πλευρά του νομίσματος. Η παραμέληση της άλλης πλευράς του νομίσματος όμως, δηλαδή της συλλογικής μας ενότητας, οδηγεί στην καταστροφή σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, διότι η επιδημία του εγωισμού και της απληστίας που έχει προκύψει από την παρούσα μη ισορροπημένη άποψη για την ανθρώπινη φύση απειλεί όχι μόνο τις κοινωνικές μας δομές, αλλά και τον ευρύτερο οικολογικό-περιβαλλοντικό ιστό και τα συστήματα που μας στηρίζουν.
Οι ηθικές επιπτώσεις της θεμελιώδους συνεκτικότητάς μας είναι βαθιές. Λόγω της εγγενούς μας ενότητας, η υγεία μας δεν μπορεί ποτέ να αποτελεί απλώς μια προσωπική υπόθεση, ούτε η αρρώστια, η φτώχεια ή η πείνα. Η ενότητα που μοιραζόμαστε απαιτεί μια εκ νέου ρύθμιση του Χρυσού Κανόνα που θα ξεκινά από το, «Να φέρεσαι στους άλλους όπως θα ήθελες να φερθούν σε σένα» και θα φτάνει μέχρι το «Να φέρεσαι καλά στους άλλους, γιατί κατά κάποιο τρόπο εκείνοι είσαι εσύ». Το μέλλον μας στη Γη μπορεί να εξαρτάται από αυτήν ακριβώς τη συνειδητοποίηση.
Αυτό το άρθρο βασίζεται στο βιβλίο του δρος Larry Dossey «ONE MIND: How Our Individual Mind Is Part of a Greater Consciousness and Why It Matters», 2013
