10+5 απλά αλλά θαυματουργά φυσικά καθαριστικά

Υπάρχουν πολλοί φυσικοί σύμμαχοι στην καθαριότητα του σπιτιού που δεν επιβαρύνουν την υγεία και το περιβάλλον.

Τα απορρυπαντικά περιέχουν πολύπλοκα χημικά κοκτέιλ αποτελούμενα από διαλυτικά, αρώματα, λευκαντές κ.λπ. Πολλά συστατικά τους είναι παράγωγα του πετρελαίου και παρόλο που οι κατασκευαστές του συνήθως υποστηρίζουν ότι είναι βιοδιασπώμενα, αυτή η διάσπαση καθυστερεί αρκετά με αποτέλεσμα τον σχηματισμό καταλοίπων στους αγωγούς αποχέτευσης.

Αυτό που δεν κατάλαβαν οι περισσότεροι όμως είναι ότι όλα αυτά είναι επιβλαβή για το περιβάλλον αλλά και για την ίδια

την υγεία μας.

Η χρήση των χημικών καθαριστικών κρύβει πολλούς κινδύνους και συνέπειες. Καταρχήν, τα χημικά καθαριστικά ήδη προκαλούν ρύπανση κατά την παραγωγή τους και πολλά αθώα ζωάκια έχουν χρησιμοποιηθεί ως πειραματόζωα για την παρασκευή και την παρατήρηση των ιδιοτήτων τους. Κατά δεύτερον, μετά τη χρήση τους επιστρέφουν στο περιβάλλον ως οικιακά απόβλητα μολύνοντας το ακόμη περισσότερο, αφού διεισδύουν στο οικοσύστημα μέσα από το έδαφος, τους υδάτινους πόρους με αποτέλεσμα να αφανίζονται πολλοί μικροοργανισμοί αλλά και ζώα και πουλιά.

Και για όσους δεν δείχνουν κατανόηση στο περιβάλλον και την πανίδα, ας προσέξουν τουλάχιστον τη δική τους υγεία καθώς και των παιδιά τους αφού δεν είναι λίγοι αυτοί που παρουσιάζουν προβλήματα υγείας όπως αλλεργίες, διάφορες μορφές καρκίνου, αναπνευστικά και δερματικά προβλήματα και σε ορισμένες περιπτώσεις επήλθε ακόμη και θάνατος, ιδιαίτερα από την αλόγιστη χρήση τους και την πρόσμιξη διαφόρων τέτοιων προϊόντων.

Η φύσις έχει μια λύση για όλα τελικά.

Σώστε την υγεία σας, των παιδιών σας, το περιβάλλον αλλά και τον προϋπολογισμό του σπιτιού σας με απλά υλικά που θα βρείτε στην κουζίνα σας με 10 + 5 απροσδόκητα φυσικά καθαριστικά που υπάρχουν στην κουζίνα και το μικρό οικιακό μας φαρμακείο.

Οι παρακάτω απλές προτάσεις κάνουν την ζωή μας ευκολότερη κάθε μέρα και μας θυμίζουν τις θαυματουργές συνταγές της γιαγιάς που έχει την λύση σε κάθε πρόβλημα. Επίμονοι λεκέδες, θαμπά χρώματα, μαυρισμένα σκεύη και βρώμικος νεροχύτης. Μην ανησυχείτε για όλα υπάρχουν λύσεις και μάλιστα μέσα στο σπίτι μας.

1. Αλάτι

Για να καθαρίσετε τις κηλίδες από το φούρνο: Σκορπίστε αλάτι όταν είναι ακόμη ζεστός και καθαρίζετε μόλις κρυώσει.

2. Ελαιόλαδο

Για τα ξύλινα έπιπλα και τα ξύλινα πατώματα: Το μείγμα από ένα μέρος ελαιόλαδο και ένα μέρος χυμό λεμονιού θα τα καθαρίσει και θα τα γυαλίσει.

Για το πλύσιμο των πιάτων:Χρησιμοποιήστε πράσινο ή άσπρο σαπούνι από λάδι ελιάς. Το τριμμένο σαπούνι ελιάς, διαλυμένο σε ζεστό νερό, χρησιμοποιείται για γενικό καθαρισμό, για πλύσιμο πιάτων, για σφουγγάρισμα δαπέδων και βέβαια για πλύσιμο ρούχων. Για επίμονους λεκέδες, προσθέστε λίγο ξίδι.

3. Λεμόνι

Για τις δυσάρεστες μυρωδιές της κουζίνας: Βράστε φέτες λεμονιού (ή ξυλαράκι κανέλας) σε νερό.

Για τις ανοξείδωτες βρύσες: Γυαλίστε τες τρίβοντάς τες με μια φέτα λεμόνι.

Για την σκουριά και το γράσο: Ο χυμός του λεμονιού αναμεμειγμένος με χοντρό αλάτι είναι ιδανικός για τα καθαρίσετε. Αν είναι σε λευκό ύφασμα ρίξτε λεμόνι και αλάτι και αφήστε το στον ήλιο για μία με δύο ώρες. Έπειτα πλύνετε το όπως συνηθίζετε.

4. Ξύδι

Για τους νεροχύτες: Διαλύστε μισή κούπα ξύδι σε 4 – με 5 λίτρα ζεστού νερού και καθαρίστε τους νεροχύτες και τις επιφάνειες της κουζίνας σας.

Για τα κεραμικά πλακάκια: Αναμείξτε 8 κουταλιές ξύδι σε 3 λίτρα ζεστό νερό και σφουγγαρίστε.

Για τα άλατα από το βραστήρα του νερού: Βράστε μέσα μισό φλιτζάνι ξίδι σε δύο φλιτζάνια νερό. Ξεπλύνετε καλά με ζεστό νερό όσο ο βραστήρας είναι ακόμη ζεστός.

Για τα τζάμια και τους καθρέπτες: Ανακατέψτε 2 κουταλιές ξύδι ανά λίτρο ζεστού νερού και καθαρίστε τζάμια και καθρέπτες χρησιμοποιώντας παλιές εφημερίδες αντί για χαρτί κουζίνας ή ύφασμα.

Για τα χαλιά: Χρησιμοποιείστε 3 μέρη χλιαρού νερού και ένα μέρος λευκού ξυδιού. Με μαλακή βούρτσα και λίγο διάλυμα (για να μη μείνει πολλή υγρασία στο χαλί), το βουρτσίζετε προς την κατεύθυνση του πέλους του.

Στεγνώστε το χαλί σε σκιερό και δροσερό μέρος. Τον ίδιο τρόπο μπορείτε να χρησιμοποιείτε για να φρεσκάρετε τα χρώματα των χαλιών σας ανά διαστήματα, με ένα απλό πέρασμα με πανί.

5. Σόδα φαγητού

Για τη δυσοσμία από τα αποτσίγαρα: Βάλτε στον πάτο ενός σταχτοδοχείου 4 κουταλιές σόδα με 3 σταγόνες από ένα αιθέριο έλαιο.

Για το φούρνο: Φτιάξτε μία παχύρρευστη κρέμα με σόδα με λίγο νερό και αλείψτε τις επιφάνειες του φούρνου που θέλετε να καθαρίσετε όταν είναι κρύος. Ψεκάστε με νερό όταν αρχίζει να ξεραίνεται και επαναλάβετε αρκετές φορές γιατί η σόδα πρέπει να είναι υγρή για να δράσει. Τέλος, σκουπίστε καλά με ένα πανί.

Συνδυασμός ξυδιού, λεμονιού ή σόδας

Για τη μούχλα: Διαλύστε ένα μέρος σόδας σε ένα μέρος ξύδι ή χυμό λεμονιού. Αφήστε το να δράσει μία με δύο ώρες και ξεπλύνετε.

Αφού τρίψετε το σημείο με την μούχλα, καθαρίσει και στεγνώσει, μουσκέψτε ελαφρώς ένα πανί με ξύδι και περάστε το από πάνω. Η μούχλα δεν θα ξανά εμφανιστεί!!

Για τη λεκάνη της τουαλέτας και των αποχετεύσεων: Ανακατέψτε μισό φλιτζάνι μαγειρική σόδα και μισό φλιτζάνι ξύδι.

Η χημική αντίδραση διασπά τις λιπαρές ουσίες και καθαρίζει τις αποχετεύσεις. Μετά από 15 λεπτά ρίξτε βραστό νερό για να ξεπλυθούν τα κατάλοιπα. Μην το χρησιμοποιήσετε αυτό το διάλυμα αν έχετε ρίξει εμπορικά παρασκευάσματα απόφραξης γιατί θα δημιουργηθούν επικίνδυνες αναθυμιάσεις.

6. Λευκό ψωμί

Θέλετε να καθαρίσετε την ελαιογραφία που έχετε στον τοίχο του σαλονιού, χωρίς να θαμπώσει το χρώμα. Χρησιμοποιείστε ψίχα λευκού ψωμιού και με απαλές κινήσεις περάστε την επιφάνεια του πίνακα. Η σκόνη και η λιπαρότητα θα εξαφανιστούν, αφήνοντας τον πίνακα καθαρό και τα χρώματα πιο ζωηρά.

7. Κέτσαπ

Τα τηγάνια σας έχουν μαυρίσει; Υπάρχει λύση! Αφαιρέστε την μαυρίλα από τα χάλκινα και ορειχάλκινα σκεύη της κουζίνας με κέτσαπ. Bάλτε επάνω σε καθαρό πανί κέτσαπ και τρίψτε τηγάνια και κατσαρόλες. Μέσα σε λίγα λεπτά θα επανέλθουν στο αρχικό τους χρώμα. Ξεπλύνετε με ζεστό νερό, σκουπίστε τα αμέσως με μια πετσέτα και έγιναν σαν καινούρια!

8. Ρύζι

Καθαρίστε το εσωτερικό βάζων και μπουκαλιών με λεπτό λαιμό χρησιμοποιώντας ένα τρόφιμο που υπάρχει σε κάθε σπίτι. Γεμίστε τα τρία τέταρτα με ζεστό νερό και ρίξτε μέσα μια γεμάτη κουταλιά ρύζι (ξερό, όχι μαγειρεμένο). Κλείστε το στόμιο με το χέρι σας και ανακινείστε καλά με δύναμη. Ξεπλύνετε με άφθονο νερό.

9. Πλιγούρι βρώμης

Το γνωστό μας κουάκερ, μπορεί να γίνει το καλύτερο σκραμπ (απολεπιστικό προϊόν) για τα πολύ βρώμικα χέρια. Αναμείξτε το πλιγούρι βρώμης με λίγο νερό προκειμένου να φτιάξετε μια πηχτή πάστα κι έπειτα τρίψτε τα χέρια σας. Ξεπλύνετε καλά με μπόλικο νερό.

10. Τσάι

Έχετε σκουριασμένα εργαλεία για το σπίτι, τον κήπο ή το τζάκι; Η λύση είναι το μαύρο τσάι. Βράστε αρκετές δόσεις από μια δυνατή ποικιλία μαύρου τσαγιού και γεμίστε μια λεκάνη. Φροντίστε να χωράει μέσα τα εργαλεία και να τα σκεπάζει. Βυθίστε τα μέσα για λίγες ώρες, κατόπιν σκουπίστε τα με ένα πανί. Προσοχή, φορέστε γάντια γιατί τα χέρια σας θα γεμίσουν λεκέδες.

11. Γλυκερίνη

Απολαύσατε ένα ρομαντικό δείπνο με αναμμένα κεριά και το επόμενο πρωί εκτός από τα πιάτα στον νεροχύτη, έχουν μείνει και τα λερωμένα κηροπήγια. Αφαιρέστε όσο από το λιωμένο κερί είναι δυνατόν χωρίς να κάνετε γρατσουνιές στο κηροπήγιο. Στην συνέχεια μουσκέψτε ένα πανί σε γλυκερίνη και τρίψτε το μέχρι να φύγει.

12. Ανθρακούχο νερό

Κάντε τον νεροχύτη σας να λάμψει ξανά! Βρέξτε ένα πανί με ανθρακούχο νερό και περάστε τον ανοξείδωτο νεροχύτη ή όποιο ανοξείδωτο σκεύος έχει χάσει την λάμψη του. Μόλις περάσετε την επιφάνεια, καθαρίστε με ένα στεγνό πανί.

13. Οξυζενέ

Απολυμάνετε το πληκτρολόγιο του υπολογιστή σας με οξυζενέ. Βουτήξτε σε οξυζενέ μια μπατονέτα για να σαρώσετε τις περιοχές ανάμεσα στα πλήκτρα. Προσέξτε να μην στάζει το οξυζενέ γιατί θα προκαλέσει προβλήματα στην λειτουργία του πληκτρολογίου. Για τον ίδιο λόγο αποφύγετε να χρησιμοποιήσετε πετσέτα.

14. Οινόπνευμα

Αφαιρέστε μόνιμους λεκέδες από φινιρισμένα ξύλινα πατώματα ή πάγκους κουζίνας με οινόπνευμα. Μην ρίξετε απευθείας οινόπνευμα επάνω στο ξύλο. Εφαρμόστε το επάνω σε ένα κομμάτι βαμβάκι κι έπειτα σκουπίστε προσεκτικά τον λεκέ, χωρίς να ασκείτε μεγάλη πίεση.

15. Κορνφλάουρ

Πατήσατε γράσα και τα φέρατε μέσα στο σπίτι γεμίζοντας λεκέδες τα χαλιά και τις μοκέτες. Μην ανησυχείτε, την κατάσταση θα σώσει το κορνφλάουρ. Καλύψτε με κορνφλάουρ τους λεκέδες και αφήστε το για 15 - 30 λεπτά. Κατόπιν, σκουπίστε με την ηλεκτρική σκούπα και οι λεκέδες θα έχουν εξαφανιστεί.

Το μυστικό

Αντί για τα τοξικά αποσμητικά χώρου χρησιμοποιήστε αιθέρια έλαια. Τα καλύτερα αποσμητικά είναι όλα τα εσπεριδοειδή, το τριαντάφυλλο, το γεράνι, η λεβάντα, το δεντρολίβανο, ο ευκάλυπτος και η μαντζουράνα.

Πηγή:www.tovima.gr

www.managaia.gr

Το είδαμε εδώ 

Ανακαλύπτω

Ερμαϊκές στήλες

Οι "Ερμαί" είναι λίθινα αγαλμάτια λατρείας του Ερμή ("Ερμαί Ερμού", γαλλ. Hermhermes, γερμ. Hermeshermen) και άλλων θεοτήτων, τα οποία ήταν ευρύτερα διαδεδομένα σ' όλη την αρχαία Ελλάδα, αποτελούνταν από κεφαλή και αντί για κορμό, ενώνονταν με τετράπλευρη λίθινη στήλη. Οι Ερμές χρησίμευαν εκτός των θρησκευτικών σκοπών και για ποικίλες πρακτικές ανάγκες, όπως η σταδιομέτρηση των οδών της υπαίθρου, ο χωρισμός των αγροτικών ιδιοκτησιών κ.ά.

Περί της καταγωγής των ιδιότυπων αυτών αγαλματίων πολλές γνώμες υπάρχουν, η πιο επικρατούσα έχει ως εξής: Είναι γνωστό ότι ο Ερμής κατά τις παλαιότατες εποχές της Ιστορίας λατρεύτηκε με τη μορφή διαφόρων συμβόλων, όπως άλλωστε όλες οι θεότητες, τα σύμβολα αυτά ήταν άμορφοι λίθοι ("αργοί λίθοι"), σωροί λίθων ("ερμαίοι λόφοι") και πελώριοι φαλλοί. Σε μεταγενέστερες εποχές όταν αυτά τα άμορφα σύμβολα παρουσιάζονταν με ημιανθρωπόμορφα χαρακτηριστικά, τότε μέσω της τετραγωνοποίησης του πρωταρχικού φαλλού και της τοποθέτησης ανθρώπινης κεφαλής πάνω σ' αυτές προήλθαν οι πρώτες ερμές, οι λεγόμενοι "άκωλοι". Αυτό πραγματοποιήθηκε σε άγνωστη μακροχρόνια πορεία, ανάλογης με εκείνης από την οποία διήλθαν οι πρώτοι λατρευτικοί κορμοί δένδρων για να καταλήξουν στα περίφημα "ξόανα". Πολλές παραδόσεις αναφέρουν ότι οι πρώτοι κατασκευαστές τέτοιων αγαλματίων ήταν οι Αθηναίοι. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι "ΠΡΩΤΟΙ ΟΙ ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΑΚΩΛΟΥΣ ΕΡΜΑΣ ΩΝΟΜΑΣΑΝ", "ΑΘΗΝΑΙΩΝ ΤΟ ΣΧΗΜΑ ΤΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΝ ΕΠΙ ΤΟΙΣ ΕΡΜΑΙΣ", περιγράφοντας τις ερμές χαρακτηρίζει αυτές κατασκευάσματα "ΤΕΧΝΗΣ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ". Αλλά πολλές φορές και τα απεικονιζόμενα σε λίθινη στήλη αιδοία, κατάλοιπα της παλαιάς λατρείας των φαλλών, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (Β' 51) πρώτοι οι Αθηναίοι απεικόνιζαν, παραλαμβάνοντας αυτή τη συνήθεια από τους Πελασγούς σύμφωνα με τον "ιερόν λόγον". Μετά τους Αθηναίους αναφέρονται οι Αρκάδες ως "ΠΕΡΙΣΣΩΣ ΤΩι ΣΧΗΜΑΤΙ ΤΟΥΤΩι ΧΑΙΡΕΙΝ" (δηλαδή το τετράπλευρο). Σύμφωνα με την εκδοχή του Σουΐδα περί της προέλευσης των ερμών, αναφέρει ότι κατασκευάστηκαν τετράγωνες "ΕΠΕΙΔΗ ΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΕΦΟΡΟΣ Ο ΕΡΜΗΣ" παραβάλλει δηλαδή την αλήθεια για τις τετράπλευρες ερμές, οι οποίες από όποια μεριά και να πέσουν, μένουν πάντοτε όρθιες και βάσιμες.

Όπως όλα τα ομοιώματα θεών, έτσι και οι ερμές, κατά πρώτο λόγο χρησιμοποιήθηκαν στους τόπους λατρείας των Θεών, δηλαδή στα ιερά και στους ναούς. Τέτοιες ερμές μνημονεύονται όπως ααυτή του Απόλλωνα στον ναό του στους Τρικόλωνους της Αρκαδίας, του Ασκληπιού και της Υγείας με την επωνυμία "εργάται", στο ιερό του Ασκληπιού στη Μεγαλόπολη, στην Αθήνα "ΕΡΜΗΣ ΞΥΛΟΝ" ανάθημα του Κέκροπα στο ναό της Πολλιάδας, Ερμής της Αφροδίτης στον ναό του Απόλλωνα στη Δήλο, έργο του Δαιδάλου και ανάθημα του Θησέα κ.ά. 

Οι Ερμές όμως εκτός των τόπων λατρείας χρησιμοποιήθηκαν με ποικίλους τρόπους. Στην Αττική σ' όλο το μήκος των οδών προς τους δήμους υπήρχαν ερμές στημένες από τον Ίππαρχο για τη μέτρηση των αποστάσεων και υπόδειξη των διευθύνσεων, έχοντας γραμμένα πάνω τους ρητά και συμβολικές φράσεις.

Γι' αυτά ο Πλάτωνας λέει τα εξής (Ίππαρχ. 228 Θ): ο Ίππαρχος "ΕΠΙΒΟΥΛΕΥΩΝ ΤΟΥΣ ΕΝ ΤΟΙΣ ΑΓΡΟΙΣ ΠΑΙΔΕΥΣΑΙ, ΕΚΛΕΞΑΜΕΝΟΣ Α ΗΓΕΙΤΟ ΣΟΦΩΤΑΤΑ, ΕΠΕΓΡΑΨΕΝ" αναφέρει κάποια ρητά όπως: "ΣΤΙΧΕ ΔΙΚΑΙΑ ΦΡΟΝΩΝ", "ΜΗ ΦΙΛΟΝ ΕΞΑΠΑΤΑ" κ.ά. των οποίων προηγείται η φράση: "ΜΝΗΜΑ ΤΟΔ' ΙΠΠΑΡΧΟΥ". Ως "ΕΠΙΤΕΡΜΙΟΙ", δηλαδή αυτές που δηλώνουν τα όρια δημοσίων ή ιδιωτικών ιδιοκτησιών αναφέρονται πολλές ερμές, μέσω αυτών διακρίνονταν τα σύνορα των Μεγαλοπολιτών προς τους Μεσσηνίους, των Λαμψακηνών προς τους Παριανούς (Πολύαιν, ΣΤ' 24) και κατά τον Πάρνωνα, των Τεγεατών προς τους Αργείους. Από αυτές ονομάστηκαν έτσι πολλές συνοριακές τοποθεσίες (Ερμαίον), ο Παυσανίας στην "Ελλάδος Περιήγησις" του, στο τέλος της περιγραφής μιας επαρχίας στα σύνορά της και στην αρχή της περιγραφής των μερών της γείτονας της, χρησιμοποιεί τις φράσεις "ΜΕΤΑ ΔΕ ΤΟΥΣ ΕΡΜΑΣ", "ΙΟΥΣΙΝ ΑΠΟ ΤΩΝ ΕΡΜΩΝ". Και πριν από τις πύλες των πόλεων τοποθετούνταν ερμές, όπως στη Μεγαλόπολη και μπροστά στις πόρτες των οικιών (Λουκ. Πλοίον 20), αλλά και μέσα στις οικίες, οι οποίες βέβαια είχαν σχέση με τις επικλήσεις των Θεών "Προπύλαιος", "Στρόφαιος", "Επιθαλάμιος" κ.λπ. 

Οι περιφημότερες ερμές όμως ήταν αυτές που βρίσκονταν στην αγορά της Αθήνας (Ερμής "αγοραίος"). Οι ερμές ήταν πυκνά τοποθετημένες από την Ποικίλη μέχρι τη Βασιλική στοά, της αποκαλούμενης εξ αυτών και Στοάς των Ερμών, τέτοιες ερμές, εκτός των αρχόντων ("Ιππάρχειοι ερμαί", αυτές που στήθηκαν από τον Ίππαρχο), ανέγειραν κατόπιν αδείας της πολιτείας, τιμής ένεκεν, οι πολεμιστές (Αισχ. Κατά Κτησι, 183), πάνω σ' αυτές υπήρχε επίγραμμα οι "ΠΟΛΛΑ ΑΓΑΘΑ ΕΙΡΓΑΣΜΕΝΟΙ" (Δημοσθ. προς Λεπτ. 112). Από τις ερμές της αθηναϊκής αγοράς διέρχονταν οι περισσότερες πομπές. 

Αυτές έγιναν περιώνυμες όταν ιερόσυλοι έκοψαν τα πρόσωπα απ' αυτές (ερμοκοπίδαι). Η πληθωρική αυτή ίδρυση ερμών στα τρίστρατα των αρχαίων πόλεων συνδέεται με την ιδιότητα του Ερμή ως προστάτη των οδοιπόρων και των κατατρεγμένων. 

Ερμές τοποθετούνταν επίσης και πάνω σε τύμβους, όπως ο Κράτωνας είχε αφιερώσει σε κάποιον γιατρό και βρέθηκε δίπλα στο Βαρβάκειο των Αθηνών (Corp. Inscr. Att. B' 1327) και σε δάσος του Σμινθέα δίπλα στον τύμβο της Σιβύλλης. Ακόμα, οι ερμές χρησιμοποιούνταν και στα γυμναστήρια προς λατρεία ή και ως αφετήρια σήματα (Παλατ. Ανθολ. Θ' 319), τέτοιες ερμές βρίσκονταν στο γυμνάσιο της Φιγαλείας, στον περίβολο του γυμνασίου της Ήλιδος και στο γυμνάσιο της αγοράς των Αθηνών. 


Ανάλογη προς την ευρεία χρήση των ερμών ήταν και η αποδιδόμενη λατρεία προς αυτές. Στις υπαίθριες ερμές γίνονταν λιτές προσφορές φρούτων, ιδίως σύκων (απ' όπου προκύπτει και η φράση "ΣΥΚΟΝ ΕΦ' ΕΡΜΗι"). Αλλού γίνονταν σπονδές, αφιερώσεις διαφόρων αντικειμένων, ακόμη και θυσία. Στην ερμαϊκή στήλη που υπήρχε στη μέση της αγοράς των Φαρών της Αχαΐας, ανάθημα του Σιμύλου του Μεσσηνίου, υπήρχε λίθινη εστία και από κάτω χάλκινα λυχνάρια. Εκεί γίνονταν σπονδές και χρησμοδοτήσεις. Σύμφωνα με τον Gerhard, γίνονταν και τακτικές γιορτές σε τακτές ημέρες προς τιμήν των ερμών. Αναφέρονται ακόμη και προσφορές στεφάνων δάφνης, μυρσίνης, κισσού και στολισμού των ερμών με ταινίες (γιρλάντες). Ο φιλόσοφος Ξενοφάνης ο Χαλκηδόνιος τιμήθηκε με χρυσό στεφάνι σε διαγωνισμό πολυποσίας και το αφιέρωσε στον "ΕΡΜΗι ΤΩι ΠΡΟ ΤΩΝ ΘΥΡΩΝ ΕΣΤΩΤΙ" (Αιλ. Ποικ. Ιστ. Β' 41).
Ως προς την απεικόνιση του προσώπου, δύο ήταν οι επικρατήσαντες τύποι ερμών, ο αρχαϊκός, όπου ο Θεός εικονίζονταν "σφηνοπώγων", όπως και στην Πελλήνη, που αναφέρεται και από τον Παυσανία, και ο τύπος που επικράτησε μετά τον 4ο περίπου αιώνα π.α.χ.χ., όπου το πρόσωπο ήταν αγένειο. Μάλιστα στον αρχαϊκό τύπο των ερμών δεν υπάρχει καμιά διαφορά στα χαρακτηριστικά μεταξύ του Διονύσου και του Ερμή, η διάκριση στις νεότερες γίνεται από το "κηρύκειο", τον πίλο και άλλα στοιχεία, τα οποία συνοδεύουν τις ερμές του Ερμή. Ακόμα σώθηκαν δικέφαλες και τρικέφαλες ερμές ή απεικονίσεις τους, ο Φώτιος δε αναφέρει και τετρακέφαλες. Ως προς την απεικονιζόμενη θεότητα, εκτός από αυτές που ήδη μνημονεύθηκαν, αναφέρονται και ερμές του Ηρακλή της Σικυώνας, Διός Τελείου στην Τεγέα, Διός Άμμωνος στην Μεγαλόπολη, Έρωτος στις Θεσπιές κ.ά. 
Μερικές φορές δε πάνω σε πολυκέφαλες ερμές γίνονταν συνδυασμός περισσοτέρων της μίας θεοτήτων, απ' όπου προέρχονται και τα ουσιαστικά Ερμαφρόδιτος, Ερμάρης, Ερμαθηνά, Ερμάνουβις, Ερμέρως. Ερμηρακλής, Ερμοπάν, Ερμοτιτάν κ.λπ. Στο Παναθηναϊκό στάδιο των Αθηνών βρέθηκαν δύο διπλές ερμές Απόλλωνα και Διονύσου. Απ' αυτές συνηθέστεροι τύποι, ιδίως την ρωμαϊκή εποχή, ήταν του Ερμηρακλή και του Ερμοπάν. Τέλος, μνημονεύονται οι μεταβολές που έχουν επέλθει από το πέρασμα του χρόνου, των τετράπλευρων αρχαϊκών ερμών, όπως του σχήματος, και των χαρακτηριζόμενων ως "τοιχοπυργίσκων". Στην αρχή προστέθηκαν κάτω από τη στήλη δύο αποφύσεις που συμβόλιζαν τα χέρια, τα οποία έλειπαν. Αργότερα γύρω από το στήθος και την κοιλιά η τετράπλευρη στήλη καμπυλώθηκε, κυρτώθηκε στη ράχη και τέλος προστέθηκαν και καμπυλότητες όλου του σώματος. Η τελευταία φάση των εξελίξεως της εμφάνισης και του περιεχομένου των ερμών υπήρξαν ασφαλώς οι διπλές προτομές με βάρθο, συναφών ιστορικών προσώπων, όπως του Ομήρου και Αρχιλόχου, Βίαντος και Θαλού, Ηροδότου και Θουκυδίδου κ.ά.

Το είδαμε εδώ 

Ανακαλύπτω

Ο Κεν Ρόμπινσον μιλά για το σχολείο που σκοτώνει τη δημιουργικότητα

Ο Σερ Κεν Ρόμπινσον κάνει μια διασκεδαστική και έντονα συγκινητική πρόταση για τη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού συστήματος που να γαλουχεί (αντί να υπονομεύει) τη δημιουργικότητα.

Δείτε το Video

Το είδαμε εδώ 

Ανακαλύπτω

Φιλοσοφία: Η Γέννηση του Φιλοσοφικού Στοχασμού

Η αρχή της φιλοσοφίας μοιάζει σαν την αρχή του κόσμου, γι’ αυτό και η πρώτη φιλοσοφική σκέψη είναι ένα είδος μήτρας της φιλοσοφίας. 


Η απεριόριστη επιθυμία για απαντήσεις σε βαθιά ερωτήματα οδήγησαν σε μια καλλιέργεια του πνεύματος που έγινε ο σπόρος του φιλοσοφικού στοχασμού. Ερωτήματα για το πού ξεκίνησε ο κόσμος, πώς έφτασε στην παρούσα φάση του, πώς λειτουργεί, αν υπάρχει κάποια νομοτέλεια που τον διέπει, πώς άρχισαν οι πρώτες κοινωνίες κ.α. Η ελεύθερη και άφοβη έρευνα για την ερμηνεία του κόσμου, ως σύνολο, οδήγησε στη γέννηση του φιλοσοφικού στοχασμού.

Η φιλοσοφία, όπως παρουσιάζεται στην ιστορία του ελληνικού και του δυτικού πολιτισμού, δεν ήρθε στον κόσμο ως ένα ξαφνικό ξέσπασμα της ανθρώπινης σκέψης, ως μια επαναστατική καινοτομία ή ως μια ριζοσπαστική ξαφνική αλλαγή. Η φιλοσοφία ήταν αποτέλεσμα μιας βαθμιαίας ανάπτυξης που άρχισε από πολύ παλιά. Μοιάζει σαν να προηγήθηκε μια περίοδος κύησης που οδήγησε στη γέννησή της, και έτσι ξεπήδησε σαν ένας καινούργιος ζωντανός οργανισμός γεμάτος δίψα για ζωή και ανάπτυξη. 

Ντύθηκε με τις αρχές του μύθου και της θρησκείας και βαθμιαία αναδύθηκε ο φωτεινός λόγος, η λαμπρότητα, η ευκινησία και η πλαστικότητα του ελληνικού πνεύματος στα ευρύτερα πλαίσια της όλης ανάπτυξης και εξέλιξης του ανθρώπου. 

Το σταθερό χαρακτηριστικό της φιλοσοφικής πορείας είναι μία συνεχής ανοιχτή διαδικασία μετασχηματισμού των μύθων και των στοιχείων του, σε τάξεις εννοιών και σε ορθολογικά σχήματα ερμηνείας του κόσμου. Έχει σημαντικό νόημα γιατί η πρώτη φιλοσοφική σκέψη είναι μοναδικά σημαντική, όχι μόνο ως αρχή αλλά και ως μήτρα της φιλοσοφίας. 

Με την εμφάνιση των πρώτων οργανωμένων ομάδων, με στοιχειώδη κοινωνική και οικονομική οργάνωση εμφανίζεται και ο πρώτος «φυσικός επιστήμονας», ο Μάγος της ομάδας και αργότερα του χωριού χωρίς κάποια εξειδίκευση. Ο Μάγος με βάση την προφορική και προσωπική μεταφορά γνώσης επιφορτίζεται το ρόλο του γιατρού, του ιερέα, του προφήτη, του καλλιτέχνη, του επιστήμονα. Αποστολή του η επιβίωση της ομάδας. Ουσιαστικά οι δεισιδαιμονικές αντιλήψεις του Μάγου για τα φυσικά φαινόμενα και η θεοποίηση των περισσοτέρων φορέων τους (ήλιος, ουρανός, σύννεφο, βροχή, βροντή, κεραυνός, κ.α.) αποτελούν τις πρώτες φυσικές θεωρίες για τον κόσμο. 

Με τους πρώτους στοχαστές αρχίζουν και οι σκέψεις για το πρόβλημα της αρχής του κόσμου. Ο όρος αρχή δεν είναι προσωκρατικός φιλοσοφικός όρος, παρά τεχνικός όρος της Περιπατητικής φιλοσοφίας του Αριστοτέλη. Βασικά σημαίνει χρονική αρχή και αιτία, όχι μόνο με χρονικό αλλά και με λογικό νόημα. Η πρώτη αρχή ταυτίζεται με την αρχή του κόσμου ή θεωρείται μαζί και ως διαρκώς παρούσα και ενεργούσα πρώτη αιτία όλων όσων συμβαίνουν στον κόσμο. 

Η πρώτη φιλοσοφική σκέψη έρχεται στο φως καθώς ορισμένοι άνθρωποι βρέθηκαν σε θέση να δώσουν ορθολογικές απαντήσεις σε γενικά ερωτήματα για τον κόσμο και την τρέχουσα ζωή. Ερωτήματα για το πού ξεκίνησε ο κόσμος και πώς έφτασε στην παρούσα φάση του, πώς λειτουργεί, αν υπάρχει κάποια νομοτέλεια που τον διέπει, πώς οι άνθρωποι άρχισαν να συγκροτούν κοινωνίες κ.α. Σε αυτά τα ερωτήματα, που υπήρχαν ήδη από νωρίτερα, απέδιδαν απαντήσεις μέσα από τη θρησκεία και την τέχνη, κυρίως με κοσμογονικά και θεογονικά ποιητικά έργα, αλλά και μέσα από το μύθο. Όλες αυτές οι απαντήσεις δεν ανήκαν στη φιλοσοφία αφού δεν έδιναν λογικές εξηγήσεις στα ερωτήματα του κόσμου. 

Γενικότερα, η φιλοσοφία, η επιστήμη, η θρησκεία και η τέχνη είναι μορφές με τις οποίες μια κοινωνία ή μια εποχή δίνει έκφραση στις ανησυχίες, στα ενδιαφέροντα και στα ιδανικά των ανθρώπων για τον κόσμο, εκφράζοντας τους ποικίλους τρόπους αντιμετώπισης των ανθρώπινων προβλημάτων και τους ποικίλους φωτισμούς της πραγματικότητας. 

Το πιο ουσιαστικό γνώρισμα, που θεμελιώνει τη νομιμότητα της φιλοσοφικής σκέψης στα πρώτα βήματά της, δεν είναι τόσο το είδος των προβλημάτων που αντιμετώπισαν οι δημιουργοί της, όσο ο τρόπος αντιμετώπισής τους. Η χρήση της λογικής και η επιχειρηματολογία είναι δύο όψεις που νομιμοποιούν από τη αρχή τον φιλοσοφικό στοχασμό διαχωρίζοντάς τον από την κοινή σκέψη, τον ποιητικό στοχασμό, τη μυθική και θρησκευτική κοσμοθεωρία. 

Γιατί, Φιλοσοφία, είναι η επιστήμη που ασχολείται με ερωτήματα, προβλήματα ή απορίες που μπορούμε να αποκαλέσουμε οριακά, θεμελιώδη, ή έσχατα, όπως αυτά της ύπαρξης, της γνώσης, της αξίας, της αιτίας, της γλώσσας και του νου. Ξεχωρίζει από άλλους τρόπους αντιμετώπισης των παραπάνω προβλημάτων, από την κριτική και γενικώς συστηματική προσέγγιση των θεμάτων και την οικοδόμησή της πάνω σε λογικές εξηγήσεις. Ξεκίνησε από την πίστη ότι κάτω από αυτό το προφανές χάος κρύβεται μια μονιμότητα και ενότητα, προσιτή αν όχι στις αισθήσεις, οπωσδήποτε στο νου. 

Η λέξη φιλοσοφία ετυμολογικά είναι σύνθετη και προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό φιλείν που σημαίνει αγαπώ και το δεύτερο συνθετικό τη λέξη σοφία, δηλαδή, αγάπη για τη σοφία. Η φιλοσοφία δεν είναι παρά η προπαρασκευαστική άσκηση για τη σοφία. Η φιλοσοφία μάς ανοίγει νέους δρόμους και αναζητά απαντήσεις σε ερωτήματα που πιθανώς ξεπερνούν τις ανθρώπινες γνωστικές δυνατότητες, βοηθώντας στη διερεύνηση των ορίων της ανθρώπινης σκέψης, ακόμα και όταν δεν φτάνει σε κάποιο αποτέλεσμα ο επαγωγικός της προβληματισμός. Δεν θα ήταν λάθος να πούμε ότι, φιλοσοφία είναι σκέψη πάνω στην ίδια τη σκέψη και τις δυνατότητές της. 

Γενικότερα θα μπορούσαμε να πούμε ότι φιλοσοφική σκέψη είναι η διανοητική διερεύνηση βαθέων ερωτημάτων για τη σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο και τη θέση του σε αυτόν. Είναι οι στιγμές του φιλοσοφικού στοχασμού που έχουν να κάνουν με την ισχύ των πεποιθήσεών μας και την αξία των πράξεών μας ανιχνεύοντας έναν απώτερο ορίζοντα. Σημασία δεν έχουν τόσο οι απαντήσεις αλλά τα ίδια τα ερωτήματα και η προσπάθεια για να συλλάβουμε τις δυνατές απαντήσεις, τις πλησιέστερες στην αλήθεια. 

Η φιλοσοφία δεν αρκείται στην ανάλυση της πραγματικότητας του εμπειρικού κόσμου, αλλά διατυπώνει προτάσεις για την αλλαγή του. Ένας φιλόσοφος δεν ικανοποιείται στο να διατυπώσει πώς έχουν τα πράγματα, αλλά προχωρά και σε συγκεκριμένες προτάσεις για το πώς θα μπορούσαν να είναι. 

Βέβαια, είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι, η ίδια η διάκριση της φιλοσοφίας σε διαφορετικές περιοχές αλλάζει από τη μία περίοδο στην άλλη και από τον έναν φιλόσοφο στον άλλο. Οι εκάστοτε φιλόσοφοι, σύμφωνα με το εννοιολογικό περιεχόμενο που προέβαλλαν στη φιλοσοφία, δημιουργούσαν και το ανάλογο φιλοσοφικό ρεύμα της εποχής. 

Εύστοχα ο Βρετανός φιλόσοφος, μαθηματικός και ειρηνιστής Μπέρτραντ Ράσελ (Bertrand Russell) διατυπώνει πως: «φιλοσοφία, είναι μια δεξαμενή γνώσεων που ακόμα είναι ανέτοιμες προς εξειδικευμένη επιστημονική διαπραγμάτευση. Επομένως, όπως έχει ιστορικά αποδειχθεί άλλωστε, η φιλοσοφία είναι η επιστήμη των επιστημών, ο κορμός της διεπιστημονικής γνώσης, ο άσβεστος πόθος αναζήτησης του ανθρώπου. Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι σύγχρονες θετικές επιστήμες (Μαθηματικά, Φυσική, Χημεία, Ιατρική, Αστρονομία κ.α.) αλλά και οι μεταγενέστερες θεωρητικές (Ψυχολογία, Κοινωνιολογία κ.α.) ξεπήδησαν μέσα από το φιλοσοφικό στοχασμό». 

Η Φιλοσοφία έχει δύο κύριες πλευρές και καθώς ωριμάζει αναπτύσσεται και μια τρίτη: α) Θεωρητική ή Επιστημονική που είναι η προσπάθεια του ανθρώπου να εξηγήσει τον κόσμο μέσα στον οποίο ζει, τον μακρόκοσμο. Β) Η Πρακτική που περιλαμβάνει την Ηθική και την Πολιτική, που έχει να κάνει με τη γνώση του ίδιου του ανθρώπου, του μικρόκοσμού του, της φύσης του και της θέσης του στον κόσμο καθώς και τους συνανθρώπους του. Δημιουργήθηκε και μια τρίτη πλευρά που είναι η Κριτική Φιλοσοφία που περιλαμβάνει τηΛογική και την Επιστημολογία ή Θεωρία της Γνώσης που έχει να κάνει με τη μαρτυρία των αισθήσεων. Οι αισθήσεις που συνήθως μας εξαπατούν και πρέπει να τις ελέγχουμε και να τις αναλύουμε. Έτσι δημιουργείται και το πέρασμα στην αυτοσυνείδηση της φιλοσοφίας. 


Η Απαρχή

Ο φιλοσοφικός στοχασμός άρχισε να ξετυλίγεται απλοϊκά, μέσα από το ενδιαφέρον των πρωτόγονων ανθρώπων ξεκινώντας την ενατένιση του ουρανού, με το πλήθος των εντυπωσιακών φαινομένων αλλά και των αλλαγών των εποχών που άρχισε να εκδηλώνεται σαν σκέψη, δημιουργώντας τα πρώτα εξελικτικά βήματα προς την επιστήμη. Η πρώτη αυτή αντίληψη και η ενστικτώδης αντιμετώπιση των φυσικών φαινομένων με τη διαδοχική επανάληψη μεταβλήθηκε σε εμπειρική γνώση που αποτέλεσε το πρώτο είδος γνώσης του φυσικού περιβάλλοντος. Κύρια αφορμή στάθηκε η παρατήρηση των δύο θεμελιωδών φαινομένων, αφενός μεν της ημερήσιας περιστροφής της ουράνιας σφαίρας και όλων των παρατηρούμενων αστρικών αντικειμένων και αφετέρου της ετήσιας μεταφορικής κίνησης του Ήλιου. 

Για πολλούς αιώνες ο άνθρωπος αγωνίσθηκε να κατανοήσει και να αποδείξει πώς δημιουργούνται αυτά τα δύο φαινόμενα, εάν δηλαδή οφείλονται στην περιφορά του συνόλου των αστέρων γύρω από την ακίνητη Γη, ή αν οφείλονται στην περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της, βεβαίως, καθώς η Γη περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο, το ακίνητο έως τότε κέντρο του κόσμου. Ως φυσιολογικό αποτέλεσμα επήλθε η διαίρεση των σοφών της αρχαιότητας σε δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις, δηλαδή, στους οπαδούς της ηλιοκεντρικής θεώρησης του κόσμου και στους οπαδούς της γεωκεντρικής θεώρησης. Οι οπαδοί της γεωκεντρικής θεώρησης του κόσμου, αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία. 

Αυτή η απαραβίαστη πίστη στο γεωκεντρικό σύστημα εκείνης της εποχής είχε καθαρά θρησκευτική προέλευση και βασιζόταν στην ακλόνητη πεποίθηση ότι η Γη, ως κατοικία των θεών, αποτελεί το ακίνητο κέντρο του Σύμπαντος. Είμαστε το Κέντρο του Σύμπαντος. 

Παρόλο που η αστρονομική μελέτη των αρχαίων διενεργείτο κύρια από το ιερατείο, τα αποτελέσματά της είχαν εφαρμογή στη γεωργία, τη ναυσιπλοΐα κ.ά. ενώ μας αποκαλύπτεται το γεγονός πως, οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν πως το ουράνιο Σύμπαν υπήρχε για να τους «υπηρετεί». Πραγματικά, με βάση, τη φυσική περιέργειά τους για μάθηση και ερμηνεία της αρχής του κόσμου, δηλαδή για φυσικό διαλογισμό και διατύπωση κοσμολογικών «πιστεύω», προσπάθησαν να αναλύσουν τη φυσική δομή των ουράνιων σωμάτων και τη δυναμική σχέση μεταξύ τους. Σε αυτή τους την προσπάθεια επινόησαν όργανα όπως ο Αστρολάβος, ο Γνώμων, το Ηλιακό Ρολόι, η Ουράνια Σφαίρα, ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων κ.ά., τα οποία θεωρούνται πρόδρομοι των σημερινών ρολογιών και υπολογιστικών μηχανών για τη χρήση των αστερισμών στα θαλασσινά ταξίδια αλλά και για εφαρμογές στη μέτρηση του χρόνου και αλλού. 

Για την κατασκευή τέτοιων πολύπλοκων οργάνων απαιτείτο ανεπτυγμένη γεωμετρική αίσθηση, που χαρακτήριζε αρκετούς παραποτάμιους πολιτισμούς, αλλά και λεπτές έννοιες, υψηλής διανόησης, αφηρημένης επιστημονικής σκέψης και μαθηματικής δεξιότητας. 

Μπορούμε επίσης να μιλήσουμε για φιλοσοφία πριν από τη φιλοσοφία ορμώμενοι από ένα ρεύμα όπου οι πρακτικές και οι θεωρίες έχουν άμεση σχέση με μια θεμελιώδη απαίτηση της ελληνικής νοοτροπίας. Τη βαθιά επιθυμία για μόρφωση και διαπαιδαγώγηση του πνεύματος, που αντιστοιχεί στη διαμόρφωση του ανθρώπου μέσω της κουλτούρας-καλλιέργειας έτσι όπως θα έπρεπε να είναι σύμφωνα με τη φιλοσοφία, αυτό που οι Έλληνες ονόμαζαν παιδεία. 

Σε μια εποχή όπου τα όρια ανάμεσα στην επιστημονική και τη φιλοσοφική θεώρηση του κόσμου ήταν ακόμη ασαφή, οι πρώτοι φιλόσοφοι και επιστήμονες, πέραν του έντονου ενδιαφέροντός τους για το φυσικό κόσμο και το σύμπαν, ασχολήθηκαν και με προβλήματα βιολογίας, φυσιολογίας, ιατρικής, ζωογονίας και ανθρωπογονίας. Οι απαντήσεις τους στα φιλοσοφικά ερωτήματα για τη ζωή, τον θάνατο, την ψυχή κ.ά., συχνά ιδιότυπες, ασκούν γοητεία έως και σήμερα. Τα ερωτήματά τους για το πεπερασμένο του ανθρώπου και η αγωνία για τον θάνατο ήταν ήδη κεντρικά θέματα της ποίησης και δεν έμεναν αναπάντητα. Τους απασχόλησαν ακόμη και ζητήματα ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας, χωρίς ωστόσο αυτά να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των ενδιαφερόντων τους. 


Η Ανάπτυξη
Η εξέλιξη που οδήγησε στη γένεση της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας τον 6ο αιώνα π.Χ. έχει χαρακτηριστεί, πολύ εκφραστικά, ως πέρασμα από τον μύθο στο λόγο. Ο μύθος υπήρξε ο πρώτος φορέας γνώσης για την ανθρωπότητα, υπήρξε το θεμέλιο πάνω στο οποίο η ανθρωπότητα άρχισε να αναπτύσσει τη δική της σκέψη. Μέσα από την παράδοση των μύθων υπήρχε η ερμηνεία για τη δημιουργία του κόσμου ή ορισμένων φυσικών φαινομένων που εμφανίζονταν σαν θεωρίες διατυπωμένες από συγκεκριμένους στοχαστές. Επίσης, η αυθεντία της παράδοσης που από μόνη της εγγυάται την ορθότητα των ερμηνειών, οδήγησε σε ενδείξεις και επιχειρήματα που διατυπώνονταν με λογική και συνέπεια. 

Εξάλλου, η απρόσωπη και απομυθοποιημένη έκφραση είναι το αποφασιστικό βήμα για τη διατύπωση αφηρημένων εννοιών και γενικών κανόνων. Από την άλλη πλευρά, η παραστατική απεικόνιση της πραγματικότητας και ο μύθος δεν έλειψαν από τη φιλοσοφία ούτε στα πρώτα της ούτε στα προχωρημένα της στάδια. Οι μύθοι στον Πλάτωνα είναι ένα κλασικό παράδειγμα όπου συχνά, ιδίως στην πρώιμη ελληνική φιλοσοφία, δυσκολευόμαστε να ξεχωρίσουμε τη μεταφορική από την κυριολεκτική χρήση της γλώσσας και ιδιαίτερα στον ποιητικό στοχασμό που χρησιμοποιείται σαν μανδύας του μύθου. Η απομυθοποιημένη έκφραση, άλλωστε, δεν ήταν πάντοτε εγγύηση ορθολογικότητας και μη δογματισμού. 

Από την εποχή της εμφάνισης των Ελλήνων φιλοσόφων πριν από 2,5 χιλιετίες στην αρχαία Ιωνία, στην ευρύτερη περιοχή μας, μεταξύ 600 π.Χ. και 450 μ.Χ., η έρευνα του ουρανού αλλάζει μορφή, λαμβάνει επιστημονικό χαρακτήρα και η μυθολογική ερμηνεία των ουράνιων φαινομένων αντικαθίσταται από την επιστημονική επανάσταση. Ακριβώς στην Ιωνία, αναπτύχθηκε η νέα αντίληψη, σύμφωνα με την οποία το Σύμπαν είναι κατανοητό διότι έχει εσωτερική τάξη, διότι στη Φύση υπάρχουν κανονικότητες που επιτρέπουν την αποκάλυψη των μυστικών της και της λειτουργίας της. 

Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτή η επανάσταση συνέβη στην Ιωνία και όχι σε κάποια από τις μεγάλες πόλεις της Ινδίας, Αιγύπτου, Βαβυλωνίας, Κίνας ή Μεσοαμερικής. Ίσως επειδή η Ιωνία είχε κάποια πλεονεκτήματα σαν νησιωτικό βασίλειο. Η απομόνωσή της, έστω και ατελής, βοήθησε στο να δημιουργηθεί μια ποικιλομορφία. Λόγω των πολλών νησιών της, χαρακτηριζόταν από μια ποικιλία πολιτικών συστημάτων. Δεν υπήρχε μία δύναμη που θα μπορούσε να επιβάλει κοινωνική και πνευματική ομοιομορφία σε όλα της τα νησιά. Αυτό είχε ως συνέπεια την ανάπτυξη της ελεύθερης έρευνας και της αναζήτησης, έτσι ώστε η τάση για τη δεισιδαιμονία της εποχής να μην αποτελεί πλέον πολιτική ανάγκη. 

Σε αντίθεση με άλλους λαούς, οι Ίωνες βρίσκονταν στο σταυροδρόμι πολιτισμών και όχι στο κέντρο ενός πολιτισμού. Ήταν ακριβώς η Ανατολική Μεσόγειος, όπου οι μεγάλοι πολιτισμοί της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας, αλλά και της Αφρικής, Ασίας και Αιγύπτου συναντήθηκαν και αλληλοεπηρεάστηκαν μέσα σε ένα πνεύμα έντονης αντιπαράθεσης προκαταλήψεων, διαφορετικών γλωσσών, ιδεών και θεοτήτων. Έτσι, λοιπόν, εμφανίσθηκε η μεγάλη ιδέα. Άρχισε η συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι μπορεί να υπάρξει η γνώση του κόσμου, χωρίς την εκ των προτέρων παραδοχή της ύπαρξης των πολλών θεών. Πως πρέπει να υπάρχουν αρχές, δυνάμεις και φυσικοί νόμοι που μπορούν να κατανοηθούν, χωρίς να είναι απαραίτητη η ερμηνεία της πτώσης ενός πουλιού, στην απευθείας παρέμβαση του Δία. Στην Ιωνία, λοιπόν, γεννήθηκε η επιστήμη που οδήγησε στην μεγάλη επανάσταση της ανθρώπινης σκέψης. Οι Ίωνες απέρριψαν εκείνες τις σκέψεις που στήριζαν την ερμηνεία γεγονότων πάνω στη δεισιδαιμονία και απελευθερώνοντας τη δύναμη της ίδιας της σκέψης έκαναν θαύματα. 

Το γνωστό Ηραίο στη Σάμο είναι η πιο τρανή απόδειξη. Από τα αναθήματα που έχουν βρεθεί φαίνεται ότι η θρησκευτική επιρροή του ναού απλωνόταν σε όλη την Ελλάδα, τη Μικρά Ασία, μέχρι και την Αίγυπτο, συγκρίσιμη με την επιρροή του Μαντείου των Δελφών. Εκτός από τα αφιερώματα των Σαμίων και των άλλων Ελλήνων προς τη μεγάλη θεά, βρέθηκαν και αφιερώματα από την Κύπρο, την Αίγυπτο, ακόμη και από χώρες της Μ. Ασίας και της Μ. Ανατολής. 

Μπορούμε να πούμε πως η απαρχή για την μεταστροφή - επανάσταση της σκέψης ήταν πως, ο άνθρωπος άρχισε να «σκέφτεται» με τα χέρια του, φτιάχνοντας τα πρώτα λίθινα εργαλεία του. Βελτιώνοντας τη διανοητική-ορθολογική του σκέψη, μέσα από την χειρωνακτική εργασία, το πείραμα, την παρατήρηση, άρχισε να οργανώνεται και να αναπτύσσεται φτιάχνοντας εργαλεία από κόκαλα, ξύλο, μέταλλα κ.α. με αποτέλεσμα την οργάνωση στην γεωργία, την κτηνοτροφία και την αγγειοπλαστική. Κάποιοι από τους λαμπρούς Ίωνες στοχαστές ήταν παιδιά ναυτικών, αγροτών, υφαντών, συνηθισμένα στη χειρωνακτική εργασία, σε αντίθεση με τους ιερείς και γραφείς των άλλων εθνών, οι οποίοι είχαν μεγαλώσει μέσα στην πολυτέλεια και ήταν απρόθυμοι να πειραματιστούν λερώνοντας τα χέρια τους. 

Η περιοχή της Μιλήτου υπήρξε μια από τις πλέον ευημερούσες πόλεις της Μικράς Ασίας, καθώς και το λίκνο μιας πολύ μεγάλης φιλοσοφικής σχολής. Συχνά ερχόταν σε ρήξη με τους γειτονικούς Λυδούς, όμως, στα τέλη του 7ου π.Χ. αιώνα, ο τύραννος Θρασύβουλος, πέτυχε τη σύναψη μιας συνθήκης με τον Λυδό βασιλιά Αλυάττη. Όταν αργότερα ο Κροίσος, συνεχίζοντας την πολιτική του πατέρα του, κατέλαβε την Έφεσο, η Μίλητος διατήρησε τις παλιές καλές της σχέσεις με τους Λυδούς και έτσι δεν έγινε ποτέ υποτελής τους. Η Λυδία αποτελούσε κατά κάποιον τρόπο ένα προκεχωρημένο φυλάκιο του βαβυλωνιακού πολιτισμού κι επιπλέον ο Κροίσος είχε αναπτύξει σημαντικές σχέσεις με την Αίγυπτο. 

Η Ιωνική ή Μιλησιακή Σχολή αντιπροσωπεύεται με τα ονόματα των Θαλή, Αναξίμανδρου και Αναξιμένη γεννημένοι και οι τρεις στην ιωνική πόλη της Μιλήτου, έχοντας σχέσεις δασκάλου προς μαθητή. Στο ερώτημα «Από τί έγινε ο Κόσμος;» ο Θαλής είπε ότι έγινε από νερό, υδρατμούς, από την ουσία του Σύμπαντος, πίστευε πως ο κόσμος είναι κατά κάποιον τρόπο ζωντανός και έμψυχος. Ο Αναξίμανδρος, αναζήτησε μιαν άλλη αρχή του κόσμου, ποιοτικά και ποσοτικά απροσδιόριστη, το άπειρο. Είδε τον παράγοντα κόσμο ως συμπλοκή μεταξύ αντίθετων ιδιοτήτων, με τις εξής τέσσερις ως πρωταρχικές –θερμό, ψυχρό, υγρό και ξηρό, σαν μια κυκλική πορεία του κόσμου. Ο Αναξιμένης, αναφέρθηκε στην «πρώτη ουσία» τον αέρα και εξήγησε όλες τις αλλαγές στον φυσικό κόσμο με την αραίωση και την πύκνωση του αέρα, τον οποίο θεωρούσε και ουσία της ανθρώπινης ψυχής. Εκεί τελούνται οι μεταβολές της πρωταρχικής ουσίας και δημιουργείται έτσι ο πολλαπλός μας κόσμος. 

Οι Μιλήσιοι φιλόσοφοι ονομάστηκαν αργότερα φυσικοί ή φυσιολόγοι, που σημαίνει την πράξη του φύναι, δηλαδή τη γένεση και ανάπτυξη των πραγμάτων. Ενδιαφέρθηκαν να ερευνήσουν το πρόβλημα της φυσικής πορείας των πραγμάτων, της γένεσης και της ανάπτυξής τους καθώς και άλλα επιμέρους επιστημονικά προβλήματα από τη περιοχή της αστρονομίας και μετεωρολογίας, της βιολογίας και φυσιολογίας, της ζωογονίας και ανθρωπογονίας, της γεωργίας και ιστορίας. 

Η καθαυτή προσωκρατική φιλοσοφική σκέψη αρχίζει στην Ιωνία και ο πρώτος στοχαστής και επιστήμονας που θεμελιώνει την ιωνική σκέψη είναι ο Αναξίμανδρος και αυτό γιατί ο Θαλής, θεωρείται ο πρώτος φιλόσοφος και συγκαταλέγεται μέσα στους σοφούς. Ακολουθεί η Έφεσος, όπου το ιωνικό πνεύμα πλουτίζεται από τη δαιμόνια σκέψη του Ηράκλειτου με διαφορετικό προσανατολισμό. Περνώντας προς τα δυτικά του ελληνικού κόσμου στη Νότια Ιταλία και τη Σικελία ο Πυθαγόρας εκφράζει μια αλλαγή στον προσανατολισμό και στο περιεχόμενο του ελληνικού στοχασμού. Παρόλο που ο Ηράκλειτος εναντιώθηκε στον Πυθαγόρα, το πυθαγόρειο πνεύμα επέδρασε πάνω του αλλά και στον Ξενοφάνη, τον Παρμενίδη, τον Εμπεδοκλή και τον Αναξαγόρα. Ακολουθούν τα Άβδηρα στη Θράκη με τον Δημόκριτο και τον Πρωταγόρα, καθώς και οι πόλεις της Μεγάλης Ελλάδας με τους Ελεάτες και τον Εμπεδοκλή. 

Με την ανάπτυξη και το εύρος που απέκτησε η Φιλοσοφία ακολούθησε η διαίρεσή της στους ακόλουθους κλάδους: 

Ηθική, ο τομέας της Φιλοσοφίας που διερευνά αρχικά ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος να ζει ο άνθρωπος, και δευτερευόντως, διερευνά το κατά πόσον μια τέτοια ερώτηση μπορεί πράγματι να απαντηθεί. 

Αισθητική, ο τομέας που ασχολείται με τη μελέτη και αντίληψη της ομορφιάς, της Τέχνης, της αναψυχής, θεμάτων γούστου και αισθημάτων, γενικώς με τον ορισμό του ωραίου, του αρμονικού και των αντιστρόφων τους. 

Γνωσιολογία, ο κλάδος που διερευνά τα όρια, την προέλευση και την ποιότητα της ανθρώπινης γνώσης. 

Μεταφυσική, ο τομέας που ασχολείται με το επέκεινα, με εκείνο που η εμπειρία δεν μας αποκαλύπτει. Μελετά τη φύση της πραγματικότητας, περιλαμβάνοντας τη σχέση μεταξύ νου και σώματος, ουσίας, γεγονότος και αιτίας. Δεν πρέπει να την συγχέουμε με εξω-επιστημονικούς κλάδους όπως η Παραφυσική. 

Επιστημολογία, ο τομέας που ασχολείται με τη φύση και το σκοπό της γνώσης, καθώς και αν η γνώση είναι δυνατή. Μεταξύ των κεντρικών προβληματισμών της είναι και οι φιλοσοφικές προκλήσεις που θέτει ο Σκεπτικισμός και οι σχέσεις μεταξύ αλήθειας, πίστης και αιτιολόγησης. 

Πολιτική Φιλοσοφία, είναι η μελέτη των θεσμών διακυβέρνησης και των σχέσεων ατόμων καθώς και οικογενειών και φατριών με κοινότητες, όπως το κράτος. Περιλαμβάνει ερωτήματα για τη δικαιοσύνη, το νόμο, την περιουσία, καθώς και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των πολιτών. Η Πολιτική Φιλοσοφία και η Ηθική αποτελούν παραδοσιακά αλληλένδετους τομείς, καθώς και οι δύο περιστρέφονται γύρω από το ερώτημα του τί είναι καλό και πώς πρέπει να διαβιούν οι άνθρωποι με σκοπό τη συνεχή προαγωγή των ανθρώπινων κοινωνιών. 

Λογική, είναι η μελέτη των έγκυρων διαλεκτικών φορμών. Ξεκινώντας στα τέλη του 19ου αιώνα, μαθηματικοί όπως ο Γκότλομπ Φρέγκε εστίασαν στη μαθηματική προσέγγιση της Λογικής, η οποία σήμερα χωρίζεται σε περισσότερους κλάδους. 

Φιλοσοφία της Γλώσσας, είναι αυτή που ερευνά θέματα της φύσης, καταγωγής και χρήσης της γλώσσας. 

Φιλοσοφία της Θρησκείας, ο κλάδος της Φιλοσοφίας που ασχολείται με τη μελέτη προβλημάτων της θρησκείας. 

Όλοι οι παραπάνω κλάδοι διαιρούνται σε αρκετές υποενότητες, καλύπτοντας έτσι μια τεράστια θεματική που απλώνεται σε όλο το εύρος του σύγχρονου επιστημονικού κόσμου, είτε πρόκειται για Θετικές, είτε για Θεωρητικές, είτε για Τεχνολογικές επιστήμες. 

Μπορούμε να δεχθούμε πως η προσωκρατική σκέψη προσέφερε τα πρώτα πηγαία φιλοσοφικά και επιστημονικά αγαθά με τα οποία τράφηκε και αναπτύχθηκε το δυτικό πνεύμα ως τα τέλη τουλάχιστον του 19ου αιώνα. Ουσιαστική σημασία έχει η λειτουργία του φιλοσοφείν, η ένταση και η παρωθητική δύναμη μιας φιλοσοφίας με ένα πνεύμα πηγαίο, κινητικό και πλαστικό. Η προσωκρατική σκέψη έχει καταρχήν τη γοητεία του πρωτόφαντου και του θεμελιακού. Ακόμη και αν θεωρήσουμε ότι κάποια στιγμή θα μετασχηματιστούν ριζικά οι βασικές μας θεωρήσεις για τον κόσμο, οι πρώτες καταβολές του φιλοσοφείν θα διατηρήσουν τη σημασία τους. 

Οι προσωκρατικοί προσπάθησαν πρώτοι να εξηγήσουν τον κόσμο όχι με μύθους και όρους παράδοσης, αλλά με θεωρίες και επιχειρήματα. Οικοδόμησαν ταυτόχρονα τη φιλοσοφική γλώσσα, την επιστημονική ορολογία και τον κριτικό λόγο. Κοινό χαρακτηριστικό των στοχαστών που ακολουθούν είναι η επιδίωξη εναρμόνισης της πραγματικότητας και των κοσμικών μεταβολών που καθορίζουν την κοσμική κίνηση και εξέλιξη. 

Μέσα από όλες τις διαφορές των φιλοσοφικών ρευμάτων και την εφαρμογή τους, υπήρχε ένα κοινό μοναδικό στοιχείο, η αναζήτηση, η αναζήτηση της αλήθειας για την αρχή, την απαρχή του όλου. Μέσα από έναν πλούτο πνεύματος, μέσα από τη δημιουργική φαντασία και την κοσμική δικαιοσύνη βρήκαν ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης σε χώρο ελεύθερου διαλόγου, ελεύθερου συναγωνισμού ιδεών, θεμελιώνοντας την ορθολογική εξήγηση του κόσμου. Ήταν ό,τι πιο ξεχωριστό, αποφασιστικό και εκπληκτικό συνέβη στην ιστορία της ευρωπαϊκής σκέψης που οδήγησε στην υποδομή της δικής μας σκέψης. 

Το να είναι κανείς φιλόσοφος έχει πάνω από όλα να κάνει με το να γίνει καλύτερος, γιατί ο λόγος είναι φιλοσοφικός μόνο στο βαθμό που μετασχηματίζεται σε τρόπο ζωής γεμάτος από πνευματική έκφραση που οδηγεί στην αλλαγή της ψυχής. Το να ζει σύμφωνα με τις φιλοσοφικές του πεποιθήσεις ήταν μέρος της φιλοσοφίας του. Μια μορφή άσκησης του φιλοσοφικού τρόπου ζωής ήταν και ο διαλογισμός, που κατά κάποιο τρόπο είναι ένας διάλογος του φιλόσοφου μόνου απέναντι στον εαυτό του. Είναι μια πνευματική πρακτική άσκηση όπου μαρτυρά την προσωπική πορεία συνειδητοποίησης του φιλοσόφου που είναι για αυτόν ένα μέσο για να αλλάξει και να επηρεάσει ο ίδιος τον εαυτό του, συνυφασμένη πάντα με την φιλοσοφική ζωή. 

Ένας φιλόσοφος δεν λειτουργεί μαζεύοντας βιβλία στη βιβλιοθήκη του, ο φιλόσοφος, μαζεύει «γιατί». Αυτά είναι η περιουσία του. Καταλαβαίνει ότι είναι στο σωστό δρόμο όταν συνειδητοποιεί ότι οι ερωτήσεις που θέτει είναι σημαντικότερες από τις απαντήσεις. Αυτές είναι το καύσιμο της ύπαρξής του, και κάθε απάντηση είναι ένα μικρό τέλος και μια καινούργια αρχή. 


Ι. Φ. 


Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Ελληνική Φιλοσοφία και Επιστήμη, τομ. Α, Ανοιχτό Πανεπιστήμιο, 2000

Γκάθρυ Γ., Οι Έλληνες Φιλόσοφοι: Από το Θαλή στον Αριστοτέλη, Εκδόσεις Παπαδήμα, 1988

Βιρβιδάκης Σ. κ.α., Ελληνική Φιλοσοφία και Επιστήμη, Τομ. Α΄, ΕΑΠ Πάτρα 

Βεϊκος Θεόφιλος, Οι Προσωκρατικοί, Ελληνικά Γράμματα, 1998

Jean Brun, Οι Προσωκρατικοί, Εκδόσεις Χατζηνικολή, 1992

Pierre Hodot, Τι είναι η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία, Ίνδικτος, 2002

Πελεγρίνης Θ., Οι πέντε εποχές της Φιλοσοφίας, Ελληνικά Γράμματα, 1997

Ρούσσος Ε., Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τομ. 6, Εκδοτική Αθηνών, 1991

Θεοδοσίου Σ., Η εκθρόνιση της Γης – Η διαπάλη του γεωκεντρικού με το ηλιοκεντρικό σύστημα, Δίαυλος, 2007. 

Σπύρου Ν. Κ., Εργαστήριο Αστρονομίας, Τμήμα Φυσικής, Α.Π.Θ., 28/9/2007

Eλληνική και Αγγλική Wikipedia

www.e-telescope.gr/el/astronomy-and-space/68-philosophy-

Το είδαμε εδώ 

Ανακαλύπτω