Η κ. Φωτεινάκη από το κλινικό της έργο την τελευταία εξαετία, διαπιστώνει περισσότερο μορφές ψυχολογικής ή οικονομικής βίας, γιατί όπως λέει, σπάνια ένα ζευγάρι φέρνει στο γραφείο το θέμα της σωματικής βίας και δυστυχώς είναι κάτι που συνήθως καλύπτεται πίσω από κλειστές πόρτες.
Ως προς την οικονομική βία εντοπίζει περισσότερα κρούσματα από τον άνδρα προς τη γυναίκα, όπου ο σύντροφος απαιτεί τον απόλυτο έλεγχο, των εσόδων και των εξόδων της γυναίκας, κάνοντάς την να χάνει κάθε αυτονομία.
«Αυτό που βλέπουμε για τον άνδρα που περισσότερο έχει γαλουχηθεί με τον κοινωνικό ρόλο του κουβαλητή, είναι ότι το να χάνει αυτό το ρόλο, φέρνει επιθετικότητα. Για να εξισορροπήσει δηλαδή αυτό το έλλειμμα που αποκτά ψυχολογικά, επιτίθεται στη γυναίκα και προσπαθεί να τη μειώσει», αναφέρει χαρακτηριστικά η κ. Φωτεινάκη.
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη:
Ερ.: Τι στοιχεία έχετε για την ενδοοικογενειακή βία, στην ελληνική πραγματικότητα, έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια;
Απ.: Η ενδοοικογενειακή βία με την οικονομική κρίση, έχει αυξηθεί τόσο για τον άνδρα όσο και για τη γυναίκα. Όσον αφορά τη βία την οποία υφίσταται η γυναίκα, η πιο πρόσφατη έρευνα που έχουμε στα χέρια μας είναι του 2013 από την Εταιρεία Μελέτης Ανθρώπινης Σεξουαλικότητας, η οποία μας δείχνει ότι τα κρούσματα βίας, σωματικής, λεκτικής ή σεξουαλικής έχουν αυξηθεί κατά 47% μέσα στην οικονομική κρίση, με μία στις τρεις γυναίκες πια, να έχει πέσει θύμα σωματικής βίας.
Τώρα όσον αφορά τον άνδρα -γιατί πλέον και ο άντρας λαμβάνει βία- κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης έχουμε στοιχεία, μέσα από μία ευρωπαϊκή μελέτη, της οργάνωσης Domestic Violence in Europe, η οποία έγινε σε Ελλάδα, Βρετανία, Βέλγιο, Ουγγαρία, Σουηδία, Πορτογαλία, Γερμανία και Ισπανία. Βλέπουμε λοιπόν από τη μελέτη ότι οι Έλληνες άνδρες πέφτουν θύματα ψυχολογικής βίας σε ποσοστό 72%, ενώ έχουν υποστεί σωματική βία σε ποσοστό 31,7%.
Στην Ελλάδα, την Ουγγαρία, το Βέλγιο και την Ισπανία, εντοπίστηκαν μάλιστα τα συχνότερα κρούσματα ψυχολογικής βίας στον άνδρα, ενώ όσον αφορά τη σωματική βία η Ελλάδα έρχεται πρώτη με το 31,7% και ακολουθεί η Αγγλία με 15,1% και το Βέλγιο με 14,2%. Τα στοιχεία της μελέτης ουσιαστικά σταματούν το 2010, ωστόσο οι εκτιμήσεις των ειδικών, είναι ότι αυτά τα ποσοστά έχουν αυξηθεί, αλλά δεν έχουμε νεότερες καταγραφές.
Και τονίζω το μεγάλο ποσοστό της ψυχολογικής βίας, αλλά και της σωματικής βίας -γιατί πραγματικά ο άνδρας λαμβάνει και σωματική βία μέσα στο σπίτι του και μάλιστα μία μορφή βίας που σπάνια θα παραδεχτεί γιατί αισθάνεται ότι απειλείται ακόμα περισσότερο η εικόνα του, αν βγει προς τα έξω και αποκαλύψει κάτι τέτοιο.
Ερ.: Δηλαδή τρεις στους δέκα Έλληνες τρώνε ξύλο;
Απ.: Ακριβώς. Και μάλιστα μιλάμε για ελαφριάς μορφής σωματική βία, δηλαδή η γυναίκα τραβάει απότομα τον άνδρα, τον σπρώχνει, του πετάει αντικείμενα, τον χαστουκίζει. Αυτές είναι οι μορφές σωματικής βίας που παρατηρούμε όλο και πιο συχνά πια, από τη γυναίκα προς τον άνδρα.
Ερ.: Και ο λόγος είναι ότι πια ο άνδρας «δεν τα φέρνει»;
Απ.: Ο λόγος είναι ότι ο άνδρας αποδομείται όλο και περισσότερο ως προς το ρόλο του, ως προς την εικόνα του, η γυναίκα αγανακτεί πολύ συχνά, γιατί έχει μείνει μόνη σε όλο αυτό και φυσικά αυτές οι καταστάσεις αφορούν σχέσεις που ούτως ή άλλως δεν είχαν γερά θεμέλια επικοινωνίας και κατανόησης.
Ερ.: Εσείς από το κλινικό σας έργο τι παρατηρείτε από το 2010 και εντεύθεν;
Απ.: Αυτό που βλέπω εγώ είναι πιο πολύ οι μορφές ψυχολογικής ή οικονομικής βίας. Σπάνια θα δούμε ένα ζευγάρι να φέρνει το θέμα της σωματικής βίας στο γραφείο, δυστυχώς. Δεν μιλάνε, για αυτό. Είναι σκοτεινοί αριθμοί. Βλέπω ότι η οικονομική κρίση έχει φέρει μία κρίση ρόλων, κρίση ταυτότητας στο ζευγάρι, αλλά και ένα θυμό, μία επιθετικότητα, μέσα στις σχέσεις και φαίνεται πως το χρόνιο πλέον άγχος, έξι χρόνια μετά, έχει εξαντλήσει το άτομο, έχει εξαντλήσει τον αυτοέλεγχο, έχει καταργήσει το διάλογο και βέβαια η επιθετικότητα είναι το μέσο επιβολής πια στα ζευγάρια.
Ερ.: Η οικονομική βία πώς σχηματοποιείται και πιο πολύ από ποιον ασκείται: από τον άνδρα προς τη γυναίκα ή από τη γυναίκα προς τον άνδρα;
Απ.: Περισσότερο παρατηρούμε κρούσματα οικονομικής βίας, οικονομικού ελέγχου από τον άντρα προς τη γυναίκα. Και να σας πω με ποιον τρόπο σχηματοποιείται: Όταν ο σύντροφος απαιτεί τον απόλυτο έλεγχο, των εσόδων και των εξόδων της γυναίκας, για παράδειγμα και της αφαιρεί το δικαίωμα να διαχειρίζεται μόνη το μισθό ή το μερίδιο που της αναλογεί από τα έσοδα του σπιτιού, κάνοντάς την να χάνει κάθε αυτονομία.
Βλέπουμε λοιπόν πολλά κρούσματα οικονομικού ελέγχου από τον άνδρα προς τη γυναίκα, ενώ στην αντίθετη περίπτωση, όπου η γυναίκα μπορεί να έχει τα ηνία του οικονομικού ελέγχου, όταν ο άνδρας μένει άνεργος, δεν παρατηρούμε τη γυναίκα να ασκεί στον άνδρα οικονομική βία σε τέτοιο βαθμό.
Ίσως γιατί η γυναίκα έχει μάθει να μοιράζεται ούτως ή άλλως ή και να παραχωρεί τη διαχείριση. Αυτό που βλέπουμε όμως για τον άνδρα, που περισσότερο έχει γαλουχηθεί με τον κοινωνικό ρόλο του κουβαλητή, είναι ότι το να χάνει αυτό το ρόλο, φέρνει επιθετικότητα. Για να εξισορροπήσει δηλαδή αυτό το έλλειμμα που αποκτά ψυχολογικά, επιτίθεται στη γυναίκα και προσπαθεί να τη μειώσει.
Ερ.: Για να επανέλθω στο θέμα της σωματικής βίας: Μπορεί ένας άνδρας με τη βοήθεια ειδικού να αλλάξει και να «κοντύνει το χέρι του»;
Απ.: Εδώ πραγματικά θα είμαι κάθετη. Ο μόνος τρόπος για να αλλάξει συμπεριφορά ένα βίαιο άτομο είναι να αντιληφθεί το ίδιο ότι έχει πρόβλημα και ότι κάνει κακό στον εαυτό του και στο περιβάλλον του. Μόνον τότε και μόνο με την κατάλληλη βοήθεια του ειδικού ψυχιάτρου, ή ψυχολόγου, το άτομο μπορεί να αλλάξει τη συμπεριφορά του.
Πρέπει δηλαδή να απευθυνθεί σε ειδικό. Και πρέπει εδώ να πω ότι κάποιες φορές πίσω από μία κακοποιητική συμπεριφορά, ενδέχεται να κρύβεται και ψυχοπαθολογία και δυστυχώς η οικονομική κρίση έχει παίξει και εδώ καταλυτικό ρόλο, με τους ανθρώπους να μη μεριμνούν για την ψυχική τους υγεία, προς αποφυγή οικονομικού κόστους.
Επίσης θα πρέπει να πούμε ότι η σύντροφος, ή το περιβάλλον δεν θα πρέπει να δείχνουν ανοχή. Βλέπω πολλές γυναίκες να λένε ότι ίσως φταίνε αυτές, να αισθάνονται ότι αυτές είναι κακοί σύντροφοι, για αυτό κακοποιούνται. Μεγάλο λάθος και μεγάλη παγίδα.
Οι γυναίκες πρέπει να βλέπουν το πρόβλημα του συντρόφου τους και να καταλαβαίνουν ότι αυτός ο άνθρωπος νοσεί για να κακοποιεί και χρειάζεται να καταλάβει ο ίδιος το πρόβλημά του για να αναζητήσει βοήθεια. Δεν μπορούμε να σώσουμε κανέναν. Πρέπει ο καθένας να σώσει τον εαυτό του. Μπορούμε μόνο να υποστηρίξουμε.
Ερ.: Το ίδιο ισχύει και για τη γυναίκα που κακοποιεί τον άνδρα;
Απ.: Ακριβώς. Το βίαιο άτομο μπορεί να αλλάξει μόνο αν αντιληφθεί το πρόβλημα του και αποταθεί στον ειδικό για να δουλευτεί η αιτία, πίσω από αυτή την κακοποιητική συμπεριφορά. Να τονίσω εδώ ότι η κακοποίηση είναι συμπεριφορά, είναι επιλογή. Άρα ο θυμός είναι συναίσθημα. Μπορούμε να βρούμε πολύ πιο υγιείς τρόπους να βγάλουμε προς τα έξω το θυμό μας, από το να κακοποιούμε το σύντροφό μας, την οικογένειά μας, τα παιδιά μας, το σύντροφό μας.
* Η κ. Φρόσω Φωτεινάκη είναι ειδικευμένη στην Ψυχοδυναμική Προσέγγιση.
Το είδαμε εδώ
