Όλος ο κόσμος πρέπει να μάθει Ελληνικά

«Όλος ο κόσμος πρέπει να μάθει Ελληνικά, γιατί ή 'Ελληνική γλώσσα μας βοηθάει πρώτα απ' όλα να καταλάβουμε τη δική μας γλώσσα». - J.d.R. «Το να µάθεις να σκέφτεσαι, να κρίνεις, να είσαι ακριβολόγος και να ζυγίζεις τις λέξεις σου, να ανταλλάσσεις ιδέες, να ακούς τον άλλον σηµαίνει ότι είσαι ικανός να κάνεις διάλογο. Είναι ο µόνος τρόπος για να µετριάσεις τη βία που ορθώνεται γύρω µας».

«Οι λέξεις είναι το φρούριο που προφυλάσσει από την κτηνωδία. Οταν δεν γνωρίζουµε, όταν δεν µπορούµε να εκφραστούµε, όταν χειριζόµαστε τα πράγµατα κατά προσέγγιση όπως κάνουν πολλοί νέοι σήµερα, όταν τα λόγια δεν είναι αρκετά για να ακουστούν, όταν ο λόγος δεν είναι επεξεργασµένος επειδή η σκέψη είναι ασαφής, τότε δεν µένει παρά η γροθιά, το ξύλο, η τυφλή βία. Κι αυτη απειλεί να στραγγαλίσει τον δυτικό, ανθρωπιστικό ιδανικό µας κόσµο».

Ζακλίν ντε Ρομιγύ: "Στις θάλασσες που ταξίδεψε ο Οδυσσέας"


Το είδαμε εδώ 

Ανακαλύπτω

Ποντιακή κοινότητα στην Τουρκία μιλάει αρχαία ελληνικά!

Μία απομονωμένη κοινότητα Ποντίων στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, στη βορειοανατολική Τουρκία εξακολουθεί και μιλάει αρχαία ελληνικά! 

Σύμφωνα με δημοσίευμα του βρετανικού Independent, περίπου 5.000 άνθρωποι φαίνεται ότι μιλούν μία διάλεκτο που πλησιάζει εκπληκτικά στην αρχαία ελληνική γλώσσα.

Όπως επισημαίνουν ειδικοί γλωσσολόγοι μέσω αυτής της διαλέκτου μπορούν να εξάγουν πολύ σημαντικά συμπεράσματα για τη γλώσσα του Σωκράτη και του Πλάτωνα, καθώς και το πώς αυτή εξελίχθηκε.

Η κοινότητα ζει σε ένα σύμπλεγμα χωριών κοντά στην τουρκική πόλη της Τραπεζούντας, όπου κάποτε ήταν η αρχαία περιοχή του Πόντου.

Οι γλωσσολόγοι διαπίστωσαν ότι η διάλεκτος, Romeyka, μια ποικιλία από ποντιακά ελληνικά, έχει δομικές ομοιότητες με την... ...αρχαία ελληνική που δεν παρατηρούνται σε άλλες μορφές της γλώσσας που ομιλείται σήμερα. Επίσης η Romeyka παρουσιάζει και πολλές ομοιότητες με το αρχαίο λεξιλόγιο. 

Όπως λέει η λέκτορας Φιλολογίας Ιωάννα Σιταρίδου του Πανεπιστημίου του Cambridge «η χρήση του απαρεμφάτου έχει χαθεί στα νέα ελληνικά. Όμως, στα Romeyka έχει διατηρηθεί». 

Μια πιθανότητα είναι ότι οι ομιλητές αυτής της διαλέκτου είναι οι απευθείας απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων που ζούσαν κατά μήκος των ακτών της Μαύρης Θάλασσας πριν από τον 6ο ή 7ο αιώνα π.Χ., όταν η περιοχή αποικίστηκε αρχικά. 

Αλλά είναι επίσης πιθανό να είναι απόγονοι αυτόχθονων πληθυσμών 

Οι κάτοικοι της συγκεκριμένης περιοχής είναι ευσεβείς μουσουλμάνοι, γι΄ αυτό και είχαν το δικαίωμα να παραμείνουν στην Τουρκία μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης του 1923.

Το είδαμε εδώ

Ανακαλύπτω

Η Γραφή της Κρήτης είναι η μητέρα της Φοινικικής

Παλαιότερα επικρατούσε η θεωρία ότι οι αρχαίοι Έλληνες παρέλαβαν το αλφάβητο από τους Φοίνικες, οι οποίοι κατοικούσαν στις ακτές της Συρίας – Παλαιστίνης. Ενώ συνέβη το αντίθετο: Οι Φοίνικες παρέλαβαν τη γραφή από τους Κρήτες αποίκους, οι οποίοι κατά τον 13ον π.Χ. αιώνα αποίκησαν τις ακτές της Παλαιστίνης ως Φιλισταίοι, όπως μας είναι γνωστοί, από την Παλαιά Διαθήκη. Ο Άρθουρ Έβανς, Άγγλος αρχαιολόγος υποστηρίζει: «Η Γραφή της Κρήτης είναι η μήτηρ της Φοινικικής γραφής».

Αλλά, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τον Ιούνιο του 1952 ο Άγγλος αρχιτέκτονας, ο Μάικλ Βέντρις ανακοίνωσε δημόσια ότι μπόρεσε να αποκρυπτογραφήσει μια άγνωστη μέχρι τότε γραφή, την Κρητικομυκηναϊκή γραμμική γραφή τύπου Β΄, στην οποία βρίσκονται γραμμένες πολλές πινακίδες από την Κρήτη, τις Μυκήνες, την Πύλο κ.ά. και, το κυριότερο, ότι η γλώσσα των πινακίδων αυτών είναι η Ελληνική.

Η σπουδαιότητα της ανακοίνωσης του Βέντρις για την επιστήμη γενικότερα (που έλυνε, επιτέλους, το μυστήριο, το μυστήριο των πινακίδων της γραμμικής γραφής Β’), αλλά ιδίως για τον ελληνικό πολιτισμό, που η γραπτή του παράδοση μεταφερόταν επτά περίπου αιώνες νωρίτερα (από τον 8ο αιώνα π.Χ. στον 15ον), ήταν ανυπολόγιστης σημασίας. Άλλαζαν, άρδην τα δεδομένα της ιστορίας μας, αφού αυτή εξαρτάται και προσδιορίζεται χρονικώς, κατά κύριο λόγο, από τις γραπτές μαρτυρίες.

Είχε προηγηθεί η έρευνα του Άγγλου αρχαιολόγου Έβανς, ο οποίος έκαμε ανασκαφές στην Κρήτη. Είχε παρατηρήσει ότι από τους κατασπαρμένους στα διάφορα μουσεία της Ευρώπης σφραγιδόλιθους, εκείνοι που η προέλευσή τους ήταν γνωστή προέρχονταν από την Κρήτη. Έτσι, κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι κοιτίδα της γραφής αυτής ήταν η Κρήτη. Γι’ αυτό το 1893 άρχισε τις έρευνες στην Κρήτη.

Ευθύς εξ αρχής ο Έβανς υποστήριξε ότι τα συλλαβογράμματα της γραμμικής γραφής Β’ δεν εκφράζουν γλώσσα ανατολικής προελεύσεως (όπως επιστεύετο πριν από την αποκρυπτογράφηση), αλλά μόνο ελληνικά. Ο Έβανς ακόμη είχε καταλήξει στο συμπέρασμα, βασιζόμενος σε παρατηρήσεις του επί της εξελίξεως των διαφόρων συλλαβογραμμάτων, ότι οι Φοίνικες παρέλαβαν τη γραφή από Κρήτες αποίκους, οι οποίοι μετά τον 13ον π.Χ. αιώνα αποίκησαν τις ακτές της Παλαιστίνης ως Φιλισταίοι. Έτσι, ο Έβανς κατέληξε στο συμπέρασμα ότι: Η Γραφή της Κρήτης είναι η μήτηρ της Φοινικικής γραφής!..

Περίπου την ίδια εποχή ο Ρενέ Ντυσσώ διετύπωσε ανάλογη άποψη: «Οι Φοίνικες είχον παραλάβει πρωιμότατα το αλφάβητόν των παρά των Ελλήνων, οίτινες είχον διαμορφώσει τούτο εκ της Κρητομυκηναϊκής γραφής». Η διαφορά είναι ότι το φοινικικό σύστημα γραφής παρέμεινε συλλαβάριο, όπως ακριβώς το παρέλαβαν από τους Έλληνες, ενώ η ελληνική φυσιολογική εξέλιξη κατέληξε στο σημερινό γνωστό αλφαβητικό σύστημα γραφής, το πρώτο δηλαδή αλφαβητάριο στον κόσμο.

Αυτήν την γραφή Β’ επέτυχε να αποκρυπτο γραφήσει το 1952 ο Άγγλος αρχιτέκτονας Ventris με την συνεργασία του μεγάλου Ελληνιστή Τσάντγουικ, ο οποίος έχει γράψει σχετικά: «Όλοι οι Έλληνες πρέπει να σέβονται το κομμάτι αυτό του μαυρισμένου πηλού, γιατί αυτό κατ’ εξοχήν έπεισε τον κόσμο ότι οι δημιουργήσαντες τον μυκηναϊκόν πολιτισμό ήσαν Έλληνες. Η γλώσσα που μιλούσαν 1.700 χρόνια πριν να γεννηθεί ο Χριστός, είναι με μερικές διαφορές η ίδια γλώσσα με την ελληνική που μιλιέται σήμερα. Και υπάρχουν ακόμη πολλά που δεν τα ξέρουμε για τις απαρχές της ελληνικής γλώσσας…».

Ο Μάικλ Βέντρις, που πέτυχε την αποκρυπτογράφηση, ήταν χαρισματικό πνεύμα. Μπορούσε να μαθαίνει εύκολα ξένες γλώσσες, είχε μια σπάνια συνδυαστική φαντασία, ήταν ικανός να ξεχωρίζει τις κανονικότητες μέσα στην ποικιλία και γενικά, όπως γράφει ένας συνεργάτης του, «είχε τη δύναμη να διακρίνει την τάξη μέσα στο φαινομενικό χάος, το χάρισμα δηλαδή που χαρακτηρίζει το έργο όλων των μεγάλων ανδρών». Γι’ αυτό και επέτυχε να λύσει ένα τόσο μεγάλο πρόβλημα. Έτσι, έλυσε τη μεγάλη απορία χιλιάδων μελετητών της ελληνικής ιστορίας, τους οποίους απασχολούσε το ερώτημα: «Πώς συμβαίνει οι Έλληνες με τόσο υψηλό επίπεδο πολιτισμού να πάρουν το αλφαβητάριο από τους Φοίνικες;..». Ο θάνατός του το 1956, σε ηλικία 34 ετών σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, άφησε πολλά ερωτήματα, τα οποία παραμένουν αναπάντητα μέχρι σήμερα.

Χάρη στον Βέντρις αποδείχτηκε ότι η ελληνική, η αρχαιότερη γλώσσα απ’ όσες ομιλούνται και γράφονται σήμερα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, είναι εντυπωσιακά αρχαιότερη από όσο εθεωρείτο στις αρχές του 20ού αιώνα. Τα ελληνικά και πρωτοελληνικά φύλα διέθεταν διάφορα συστήματα γραφής. Αυτό έγινε γνωστό από τις πήλινες πινακίδες που τα «αρχεία» της ελληνικής γης διαφύλαξαν επί χιλιετίες και ήρθαν στο φως κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, «γράμμα λίθων γαίας παναληθέος».

Τα γραπτά αυτά μνημεία παρουσιάζουν κανονική εξέλιξη: Πρώιμο εικονογραφικό στάδιο (ιερογλυφικό), συλλαβογραφικό, τέλος φθογγογραφικό. Δύο από αυτά τα συστήματα, το Κυπριακό συλλαβογραφικό και η Γραμμική γραφή Β’, έχουν ήδη αποκρυπτογραφηθεί και εκφράζουν ολοκάθαρα την ελληνική γλώσσα με αδιάσπαστη ενότητα μέχρι σήμερα.

Ο καθηγητής του πανεπιστημίου της Οξφόρδης και μεγάλος Ελληνιστής G. Murray γράφει: «Η ελληνική είναι η τελειότερη γλώσσα. Μια σκέψη μπορεί να διατυπωθεί με άνεση και χάρη στην Ελληνική, ενώ γίνεται δύσκολη και βαρειά στη Λατινική, Αγγλική, Γαλλική, Γερμανική κ.λπ.. Η Ελληνική είναι η τελειότερη γλώσσα, επειδή εκφράζει τις σκέψεις τελειοτέρων ανθρώπων».

Οι Ευρωπαίοι ειδικοί περί τα γλωσσικά στο σύνολό τους υποστηρίζουν ότι «η αρχαία ελληνική γλώσσα έχει υψηλή μορφοποιητική ικανότητα, που διαμορφώνει τη σκέψη και κάνει τους μαθητές που γνωρίζουν αρχαία ελληνικά, να διαπρέπουν στις θετικές επιστήμες».

Στην Ελλάδα, όμως, πανεπιστημιακός καθηγητής επιθυμεί διακαώς την κατάργηση της διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών στο Γυμνάσιο… Και υπάρχουν, δυστυχώς, ουκ ολίγοι ομονοούντες…

Ο Γερμανός φυσικός επιστήμων Μax Von Laye (Βραβείο Νόμπελ Φυσικής) γράφει: «Οφείλω χάριτας στη Θεία Πρόνοια, διότι ευδόκησε να διδαχθώ τα αρχαία Ελληνικά, που με βοήθησαν να διεισδύσω βαθύτερα στο νόημα των θετικών επιστημών». Τη δήλωση αυτή την έκαμε, όταν διαπίστωσε ότι η ελληνική γλώσσα είναι μια τέλεια μαθηματική δημιουργία, διαπίστωσε τη μαθηματική δομή της.

Εμείς συνεχίζουμε την «απλοποίησή» της μέχρι να την κάνουμε αγνώριστη. Σ’ αυτό απαντά ο Γάλλος καθηγητής Masse Roger λέγοντας: «Κάθε απλοποίηση στη γλώσσα είναι απλά ένα χάσιμο σκέψεως».

Αλλά, είναι διδακτικότατη η προτροπή του Προέδρου της Διεθνούς Ακαδημίας προς διάδοση του Πολιτισμού Φραγκίσκου Λιγκόρα, ο οποίος τον Μάρτιο του 1997 έκαμε την παρακάτω δήλωση στο Πάντειο Πανεπιστήμιο: «Έλληνες, να είστε υπερήφανοι που μιλάτε την Ελληνική γλώσσα ζωντανή και μητέρα όλων των άλλων γλωσσών. Μη την παραμελείτε, αφού αυτή είναι ένα από τα λίγα αγαθά που μας έχουν απομείνει και ταυτόχρονα το διαβατήριό σας για τον παγκόσμιο πολιτισμό. Ζωντανέψτε τους αρχαίους σας συγγραφείς, κάνετε γνωστόν το συλλογισμό τους…».

Αθανάσιος Δέμος

Πηγή

Το είδαμε εδώ

Ανακαλύπτω

Η ελληνική γλώσσα των Βυζαντινών

 H ανατολική ρωμαϊκή αυτοκρατορία ήταν κράτος πολυεθνικό. Στην τεράστια επικράτειά της, η οποία απλωνόταν σε τρεις ηπείρους, στην πρωτοβυζαντινή περίοδο, συμβίωναν Έλληνες και εξελληνισμένοι λαοί, αυθεντικοί Ρωμαίοι, Αρμένιοι, Σύροι, Αιγύπτιοι και Ιουδαίοι, υπολείμματα παλαιών μικρασιατικών λαών (Ίσαυροι, Φρύγες, Καππαδόκες),στη Χερσόνησο του Αίμου, καθώς επίσης υπολείμματα νεώτερων εποικισμών Γαλατών και Γότθων.

 Όλοι αυτοί αυτοαποκαλούνταν Ρωμαίοι, στον βαθμό που ήταν αφοσιωμένοι στην Εκκλησία και στον Αυτοκράτορα της Κωνσταντινούπολης, τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα, και ασφαλώς μιλούσαν τις δικές τους γλώσσες.  Γνωστότερες από αυτές ήταν η λατινική, στην οποία γράφονταν οι νόμοι του κράτους και οι αποφάσεις των αυτοκρατόρων και των δικαστών, και η ελληνική, την οποία μιλούσε το μεγάλο μέρος των κατοίκων της αυτοκρατορίας, ιδιαίτερα των ανατολικών περιοχών. 

             Η ελληνική γλώσσα κυριαρχούσε στις ανατολικές επαρχίες του ρωμαϊκού κράτους, η λατινική επικρατούσε στη διοίκηση  αλλά ήδη από τα τέλη του 4ου αιώνα επέτρεψε τη σύνταξη των δικαστικών αποφάσεων και στην ελληνική γλώσσα. Από τον 5ο αιώνα άρχισε να επεκτείνεται  και η σύνταξη των νόμων στην ελληνικά και η οποία γενικεύτηκε προς τα τέλη του 6ου αιώνα. Η λατινική γλώσσα εξακολουθούσε να χρησιμοποιείται στη διοίκηση και στη διπλωματία, αλλά σταδιακά υποχωρούσε διότι οι υπάλληλοι του κράτους επιλέγονταν μέσα από τους μορφωμένους αστούς που είχαν λάβει ελληνική μόρφωση. Η γλώσσα της εκκλησίας ήταν η ελληνική. Τελικά, από τον 7ο αιώνα η λατινική γλώσσα παραχώρησε τη θέση της στην ελληνική σε όλα  τα πεδία.

            Πρέπει βέβαια να τονιστεί ότι η ελληνική γλώσσα του Βυζαντίου δεν ήταν η αρχαία ελληνική γλώσσα, δεν ήταν δηλαδή επιβίωση κάποιας από τις αρχαίες ελληνικές διαλέκτους, αλλά η συνέχεια της Κοινής, της γλώσσας που δημιουργήθηκε στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, όταν η ελληνική γλώσσα έγινε μέσο έκφρασης μη ελληνόφωνων πληθυσμών. Ήταν η απλή  εύκολη γλώσσα όλης της Μεσογειακής λεκάνης.

Α) Ήταν γλώσσα του Ευαγγελίου, Β) απλή λεξιλογικά – συντακτικά, Γ) με ευκολία την χρησιμοποιούσαν οι Ελληνικοί – ελληνίζοντος πληθυσμού.

          Πιστεύεται ότι η γλώσσα των Βυζαντινών έμοιαζε πολύ περισσότερο με την νέα ελληνική παρά με την αρχαία ελληνική.

          Παράλληλα με την καθημερινή γλώσσα διατηρήθηκαν και κάποια γλωσσικά ιδιώματα της αρχαιότητας, όπως η αττική διάλεκτος. Αυτή δεν είχε καμιά σχέση με την αττική διάλεκτο του 5ου αιώνα αλλά ήταν η αττικίζουσα των ρωμαϊκών χρόνων. Οι Βυζαντινοί λόγιοι προσκολλήθηκαν σε αυτήν τη γλώσσα, περιφρονώντας την απλή λαϊκή.Το μεγαλύτερο μέρος της Βυζαντινής γραμματείας γράφτηκε υπό την επίδραση Αρχαϊσμού – αττικισμού. Η επίμονη προσπάθεια μιμήσεως ύφους – ρητόρων, το κυνήγι σπανίων λέξεων, οδήγησε στην απώλεια επαφής με τον καθημερινό λόγο, έτσι ο αττικισμός εξελικτικά είχε αρνητική σημασία. 

            Ουσιαστικά από τότε και για πρώτη φορά  θα ξεκινήσει ο γλωσσικός διχασμός. Το πρόβλημα της διγλωσσίας ανάγεται στην Ύστερη Αρχαιότητα, όταν εξαφανίζεται η προσωδιακή προφορά και απλοποιείται η ελληνική, καθώς γίνεται γλώσσα διεθνούς επικοινωνίας. Ωστόσο, οι κλασικοί φιλόλογοι της εποχής επέμειναν να γράφουν στην αρχαία αττική διάλεκτο. Οι Πατέρες της Εκκλησίας πάλι επέλεξαν να γράφουν στην ομιλούμενη γλώσσα της εποχής τους, την ελληνιστική κοινή. Οι βυζαντινοί συγγραφείς κληρονόμησαν την παράδοση και συνέχισαν να γράφουν σε αττικίζουσα γλώσσα ορισμένα λογοτεχνικά είδη, ως επί το πλείστον εκείνα που είχαν τις καταβολές τους στην αρχαία λογοτεχνία, ενώ σε άλλες περιπτώσεις η ελληνιστική κοινή, η γλώσσα της Αγίας Γραφής και των λειτουργικών βιβλίων, πρόσφερε μια αποδεκτή λύση. Με το πέρασμα του χρόνου όμως και αυτή η γλώσσα απομακρύνεται από την ομιλουμένη.

            Από το 12ο αιώνα και εξής εμφανίζεται και λογοτεχνία γραμμένη στη δημώδη γλώσσα που πλησιάζει την κοινή, σε κείμενα όπως ο Διγενής Ακρίτης και τα Πτωχοπροδρομικά ποιήματα. Πρόκειται για «βυζαντινά λογοτεχνικά έργα»  με μια σημασία κάπως ευρύτερη από τα αυστηρά χωρικά και χρονικά όρια της βυζαντινής αυτοκρατορίας και συμπεριλαμβάνει και έργα που γράφτηκαν σε περιοχές που είχαν περιέλθει σε δυτική κυριότητα (όπως το Χρονικό του Μορέως και την πρώιμη κρητική λογοτεχνία).

Το είδαμε εδώ

Ανακαλύπτω

Η γλώσσα είναι πατρίδα

Η Θρακική Εταιρεία, ζώντας τη σημερινή αφασία ως μείζον πρόβλημα της εποχής, επιχειρεί στο παρακάτω κείμενο μια συνοπτική παρουσίαση του θέματος, ελπίζοντας σε έναν γόνιμο διάλογο. Το κείμενο είναι καρπός συλλογικής προσπάθειας και γράφτηκε τον Οκτώβριο του 1994 από τον Κώστα Καραΐσκο.

«Η γλώσσα είναι πατρίδα»
(Ν. Καζαντζάκης)

Η εργαλειακή αντίληψη της γλώσσας, που την ήθελε απλώς ένα μέσον επικοινωνίας και περιγραφής σκέψεων, ανήκει στον θετικισμό του 19ου αιώνα. Σήμερα στη γλωσσολογία είναι γενικά αποδεκτή η απόλυτη εξάρτηση και διαμόρφωση της νοήσεως από τη γλώσσα, ώστε κάθε ανθρώπινη κοινότητα με διαφορετικό γλωσσικό σύστημα να θεωρείται πως έχει διαφορετική κοσμοαντίληψη. Αλλά και στην επικοινωνία των ανθρώπων επιβάλλει συγκεκριμένες μορφές, αποτελεί δηλαδή τρόπο κοινωνικής ζωής. Η εμμονή στην δηλωτική και πληροφοριακή λειτουργία της παραμερίζει το γεγονός ότι αποτελεί πράξη εκφράσεως και δημιουργίας, εγχείρημα ταξινομίας, οικοδόμηση σημασιών, λογική συνοχή. Ότι έχει λειτουργία υπαρξιακή και αισθητική αλλά και ποιητική που την υπερβαίνει. Συμπυκνώνοντας την ιστορία, την σκέψη, την καλλιέργεια, την νοοτροπία, τον πολιτισμό ενός λαού, κάθε γλώσσα έχει νόημα ιδιαίτερο.


«Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου»
(Οδ. Ελύτης)


Το γεγονός ότι η γενική γλωσσολογία – όχι στο σύνολό της – αρκείται στην περιγραφή και ερμηνεία των γλωσσικών φαινομένων και δεν τα αξιολογεί, όπως και το ότι χαρακτηρίζει κάθε γλώσσα αυτάρκη και ικανή να εξυπηρετήσει τις εκφραστικές ανάγκες μιας κοινότητας, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι η αξία όλων των γλωσσών είναι η ίδια. Η τελευταία προφανέστατα συνδέεται με τον πολιτισμό της εκάστοτε κοινότητας. Μόνον ένας επαγγελματίας ραγιάς – μιλώντας για Έλληνα – μπορεί να αγνοεί τα αντικειμενικά πλεονεκτήματα της γλώσσας μας και να χαρακτηρίζει «ιδεοληπτικούς» ή και «ρατσιστές» όσους διαπιστώνουν:

- την αδιάκοπη παράδοση 4.000 ετών τουλάχιστον με τη στενή σχέση των διαδοχικών φάσεων μεταξύ τους, φαινόμενο μοναδικό παγκοσμίως

- την πρώιμη έκφραση προηγμένων μορφών σκέψεως, με την συνακόλουθη βαθιά καλλιέργεια

- το γεγονός ότι αποτελεί τη βάση του «καλλιεργημένου κώδικα» (1) σε όλες τις γλώσσες και εργαλείο αναντικατάστατο του σύγχρονου πολιτικού και επιστημονικού λόγου διεθνώς

- την επεξεργασία της οργανώσεως και εκφράσεώς της από τους κορυφαίους διανοητές που την χρησιμοποίησαν

- το γεγονός ότι υπήρξε ιστορικά και επανειλημμένως διεθνής γλώσσα του κόσμου

- τον ρόλο της (που εσχάτως και πάλι αναβαθμίζεται) στην εκπαίδευση του πολιτισμένου κόσμου

Τέλος, την ετυμολογική της διαφάνεια και την πλήρη αντιστοιχία γλωσσικού συμβόλου και εννοιολογικού περιεχομένου. Έτσι, ο μεγαλύτερος φιλόσοφος του αιώνα Μάρτιν Χάιντεγκερ ζητά «ν’ ανέβει μέχρι το μυστικό της ελληνικής γλώσσας» και «βλέπει» το αντικείμενο, όταν το ονομάζει στα ελληνικά. Ο Γίββων μίλησε για τη «μουσικότατη και γονιμότατη γλώσσα που δίνει κορμί στις φιλοσοφικές αφαιρέσεις και ψυχή στα αντικείμενα των αισθήσεων». Ο ακαδημαϊκός Κλώντ Φωριέλ («Τα δημοτικά τραγούδια της νέας Ελλάδας», 1824) γράφει για την ελληνική ότι «συγκεντρώνει τον πλούτο και την ομοιογένεια της γερμανικής, την σαφήνεια της γαλλικής, την μουσικότητα της ιταλικής και την λυγεράδα της ισπανικής». Ο γλωσσολόγος Αντουάν Μεγιέ υποστήριξε την ανωτερότητά της έναντι των άλλων γλωσσών («Αpencu d’ une histoire de la langue grecque»). Η πληρότητα της δομής, ο πλούτος του λεξιλογίου, οι εννοιολογικές δυνατότητες και οι σημασιολογικές αποχρώσεις αναγνωρίζονται από τους Αγγλοαμερικανούς με τη φράση «οι Έλληνες έχουν μία λέξη γι’ αυτό», σε προβλήματα κυριολεξίας. Συν τοις άλλοις, όντας βάση του πνευματικού πολιτισμού της Ευρώπης, η ελληνική μπορεί να αξιοποιηθεί ως δεσμός μεταξύ των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, Ισπανοί ευρωβουλευτές πρότειναν στο Ευρωκοινοβούλιο την καθιέρωσή της ως επίσημης γλώσσας της Ενώσεως, απαριθμώντας τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας επιλογής και επιμένοντας στις «εξαιρετικές ικανότητες οργανώσεως της σκέψης που προσφέρει».

Όλα αυτά, βεβαίως, «έξω». Γιατί στην πατρίδα μας πλειάδα «επιστημόνων» αμφισβητεί την μοναδικότητα και διαχρονικότητα της γλώσσας μας, απαξιώνει τις ετυμολογικές της δυνατότητες, επικροτεί τη ρύπανση από τους ξενισμούς. Η άγνοια λογίων λέξεων συγκρίνεται με την άγνοια των αντίστοιχων αγγλικών ή γαλλικών και μάλιστα σε σχολικό εγχειρίδιο οι λέξεις αυτές χαρακτηρίζονται ως «σαβούρα» (!!!), όταν υπάρχουν οι αντίστοιχες της δημώδους. Τέλος, η βαρβαρόηχη αργκώ της αμερικάνικης υποκουλτούρας εκθειάζεται ως γονιμοποίηση και πλουτισμός της γλώσσας μας.


«Το τραγικό ζήτημα είναι αν θα γράφουμε ή όχι ελληνικά. Αν θα γράφουμε ελληνικά ή ένα οποιοδήποτε ελληνόμορφο εσπεράντο. Δυστυχώς, όλα γίνονται σα να προτιμούμε το εσπεράντο. Σα να θέλουμε να ξεκάνουμε με όλα τα μέσα τη γλώσσα μας»
 (Γ. Σεφέρης)


Σήμερα το δίλημμα καθαρεύουσας ή δημοτικής δεν υπάρχει. Εξακολουθεί να υφίσταται μόνο στο μυαλό όσων ζουν ακόμη με τα φαντάσματα του παρελθόντος. Μια ευρύχωρη νεοελληνική αποδεικνύεται η ιδανική λύση για να καρπωθούμε τα θετικά αποτελέσματα του πολύχρονου διχασμού, αξιοποιώντας κάθε τύπο ελληνικό από τη διαχρονία της γλώσσας μας (πράγμα που άλλωστε συνέβαινε και στο Βυζάντιο – π.χ. Μιχαήλ Ψελλός – και στην Αρχαιότητα – π.χ. Αισχύλος). Η παρασύνδεση με το κοινωνικό πρόβλημα και οι αυτονόητες άλλοτε πολιτικοϊδεολογικές συνάφειες χάνουν πια την καθολική ισχύ τους και η αδιαφορία των «καθαρών» δημοτικιστών για την ευφωνία, την μουσικότητα και την αισθητική μειώνεται συν τω χρόνω, μαζί με το αρχικό ισοπεδωτικό τους μένος κατά των «ύποπτων απόψεων» των εναντιοφρόνων. Συχνά πάντως το πρόβλημα συντηρείται από τη σύγχυση μεταξύ γραπτού και προφορικού λόγου που σαφώς διαφέρουν («ο προφορικός λόγος εμψυχώνει τον γραπτό, ο γραπτός εξυψώνει τον προφορικό» - Στ. Ράμφος). Η υποβάθμιση του γραπτού λόγου έναντι του προφορικού, ουσιαστικά προπαγανδίζει την αγραμματοσύνη και παράλληλα με την «φωτογραφική αντίληψη για την ανάγνωση της λέξεως – σήματος υποβαθμίζεται η ορθογραφία, μηδενίζεται η ετυμολογία, το νόημα και η κατανόηση των πραγμάτων μέσα από την ιστορία τους (μένει κανείς άναυδος μπρος στα απίστευτα ιδεολογήματα των «ειδικών». Σωσσύρ: αυθαίρετο της λέξεως, συγχρονική θεώρηση της γλώσσας, Μ. Κοέν: η ορθογραφία προπύργιο του κοινωνικού συντηρητισμού, Μπενβενίστε – Μπλούμφιλντ – Σαπίρ: η απλούστευση του γραπτού λόγου θα φέρει την παιδεία στον λαό, κτλ).

Χωρίς ιδιαίτερο κόπο εντοπίζει κανείς στον προφορικό και γραπτό λόγο της καθημερινότητάς μας λεξιπενία, ακαλαισθησία, συντακτική ακαμψία, άλωση από ξενισμούς, ισοπέδωση των επιπέδων του λόγου.

Ο γλωσσοπολιτικός φανατισμός συγκεκριμένων προσώπων και η βίαιη χειραγώγηση μέσω των ΜΜΕ, των σχολικών βιβλίων και των «ειδικών» της εξουσίας, οδηγούν τη γλώσσα μας στην καταστροφή κι όποιος διαμαρτυρηθεί κατηγορείται για «επέμβαση σ’ έναν ζωντανό οργανισμό που δεν χρειάζεται προστάτες». Όμως ούτε κάθε εξέλιξη συνιστά πρόοδο ούτε, βέβαια, είναι το ίδιο η βίαιη κατάργηση μιας λέξεως με την εξαφάνιση ή την αντικατάστασή της από άλλη με την πάροδο του χρόνου. Κι αν δεν είχε μεσολαβήσει ο αξιοθαύμαστος καθαρισμός της ελληνικής από την τουρκική κατά τον 19ο αιώνα και η ελληνοποίηση των εισαγόμενων όρων κατά τον 20ο, σήμερα το 75% του αστικού μας λεξιλογίου θα ήταν ξένο και αντί για κυβέρνηση, υπουργό, νοσοκομείο, οικογένεια κι εφημερίδα θα είχαμε γκουβέρνο, μινίστρο, σπιτάλι, φαμίλια, γαζέτα.

Συστηματικό καθαρισμό έκαναν κι οι Γερμανοί τον προηγούμενο αιώνα στη γλώσσα τους από τους γαλλισμούς και σήμερα η Γαλλία (από το 1982) προσπαθεί να αντιμετωπίσει την εισβολή της Αγγλικής, το Franglais.

Τα σημερινά προβλήματα της νεοελληνικής επιδεινώνονται από τα απαράδεκτα βιβλία, την απουσία της Γραμματικής, τον εξοβελισμό των αρχαίων ελληνικών από το Γυμνάσιο, την αδράνεια και τον λαϊκισμό των ιθυνόντων. Πάντως το πρόβλημα είναι διεθνές και έχει να κάνει με την παγκοσμιότητα του (αμερικανικού) πολιτισμού, τον πρακτικισμό της εποχής, την κατάργηση κάθε νοήματος, την παθητική και μνημονική προσέγγιση της γλώσσας (φωτογραφική αντίληψη της λέξεως). Και είναι κυρίως η επικράτηση της «επικοινωνίας της εικόνας» (τηλεόραση, κινηματογράφος, φωτογραφία, κτλ) που καταργεί τον λόγο και οδηγεί την ανθρωπότητα σε τοπία οργουελικά.


«Η μεγαλύτερη πνευματική μου άσκηση ήταν η θητεία μου στην αρχαία Ελληνική»
(Β. Χάιζενμπεργκ, νόμπελ Φυσικής)


Η αρχαία, τροφός και θεμέλιο της νέα Ελληνικής, είναι κλειδί για την κατανόηση και οικείωσή της. Η καθιέρωση της δημοτικής έπρεπε να συνδυαστεί με μια πιο ολοκληρωμένη διδασκαλία της αρχαίας στα σχολεία, που θα αποσκοπούσε όχι τόσο στην μετάδοση νοημάτων και την προσέγγιση του περιεχομένου της αρχαιοελληνικής γραμματείας, πράγμα που γίνεται και με μεταφράσεις. Οι σκοποί θα έπρεπε να είναι κυρίως γλωσσικοί και θα βοηθούσε εδώ η διδασκαλία της αττικής διαλέκτου του 4ου αιώνα και μόνον. Ωστόσο με την καθιέρωση του πολυκλαδικού λυκείου, το 85% των μαθητών θα μείνουν οριστικά εκτός της κλασικής παιδείας. Και είναι «λογικό», τη στιγμή που εκπαιδευτικοί του Υπουργείου Παιδείας απαξιώνουν δημοσίως το μάθημα και «ειδικοί» διερωτώνται για την χρησιμότητά του. Με επιχείρημα την δυσκολία ή την άγνοια της αρχαίας από γενιές πού τη διδάχτηκαν (ποιοι άραγε θυμούνται τα Μαθηματικά του Λυκείου;), αδιαφορούν για τα οφέλη της αρχαιομάθειας που είναι αδιαμφισβήτητα: εθνική υπερηφάνεια, πλουτισμός λεξιλογίου, ανάπτυξη της γλωσσοαντιληπτικής και λεξιπλαστικής ικανότητας, μύηση στους μηχανισμούς του αρχαίου λόγου, όξυνση της κρίσεως με εφαρμογή του Συντακτικού, διαχρονική θεώρηση της γλώσσας μας, αισθητική απόλαυση, αντίσταση στον εξαμερικανισμό της γλώσσας.

Επαναφέροντας τη διδασκαλίας των αρχαίων στο Γυμνάσιο μεταφέρεται η εκμάθησή τους σε καταλληλότερη ηλικία και παράλληλα αποσυμφορείται η διδασκαλία τους στο Λύκειο. Και φυσικά το μάθημα θα το διδάξουν όποιοι το δίδασκαν ανέκαθεν. Αν δε λείπουν οι κατάλληλοι, να δημιουργηθούν. 


«…μιάν ορθογραφία όπου το κάθε ωμέγα, το κάθε ύψιλον, η κάθε υπογεγραμμένη, δεν είναι παρά ένας κολπίσκος, μια κατωφέρεια, μια κάθετη βράχου πάνω σε μια καμπύλη πρύμνας πλεούμενου…»
 (Οδ. Ελύτης)


Η λογική της ήσσονος προσπάθειας, η άκρατη χρησιμοθηρία και η απλοποίηση όλων των εκφράσεων της ζωής χωρίς καμία ιεράρχηση αναγκών, κατήργησαν το 1982 επισήμως την περισπωμένη και τα πνεύματα στη γραφή μας. Η Βουλή σε μια μεταμεσονύκτια συνεδρία 20 βουλευτών ψήφισε ως τροπολογία σε άσχετο νομοσχέδιο, την παραπάνω κατάργηση, χωρίς τον παραμικρό διάλογο, χωρίς ένα σοβαρό επιχείρημα. Ο εισηγητής επικαλέστηκε λόγους α) ιστορικούς β) παιδαγωγικούς και γ) οικονομικούς.

Οι τελευταίοι, εκτός του ότι αφορούν μόνο τα συγκροτήματα Τύπου κι όχι τον σύνολο λαό, είναι ντροπή και να αναφέρονται σε τέτοιο ζήτημα. Το επιχείρημα του άσκοπου κόπου πρώτον ωθεί τα παιδιά στην απροσπάθεια, δεύτερον ψεύδεται για …χιλιάδες ώρες (!) εκμαθήσεως των ελαχίστων κανόνων τονισμού, τρίτον αποκρύπτει το ότι στο Λύκειο για τα Αρχαία Ελληνικά ο ίδιος κόπος θα καταβληθεί και τέταρτον αγνοεί ότι σε γλώσσες χωρίς τόνους τα περί την Παιδείαν πράγματα δεν είναι καθόλου καλύτερα. Το ιστορικό επιχείρημα για την εφεύρεση των τόνων από τους Αλεξανδρινούς φιλολόγους αγνοεί ότι έτσι διασώθηκε η ορθή απαγγελία – ανάγνωση της Ελληνικής μέσα στον κυκεώνα της εποχής. Άλλωστε το ότι δεν υπήρχαν τόνοι στην κλασική αρχαιότητα τι σημαίνει; Ούτε μικρά γράμματα υπήρχαν ούτε χωριστές λέξεις.

Μήπως είναι οπισθοδρομικοί οι λαοί που διατηρούν πολύ δυσκολότερες γραφές (Κινέζοι, Άραβες, Κορεάτες) ή επαναφέρουν την παραδοσιακή μορφή τους (Ιάπωνες), σε αντίθεση με την Τουρκία του Κεμάλ; Όμως και η «ευκολία» του μονοτονικού είναι συζητήσιμη κι ενδεικτικά αναφέρουμε την εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας για την εφαρμογή του (8-5-82/Αρ.Πρ. Γ2/598), που ήταν 11 σελίδες, σε σύγκριση με τις 7,5 των σχολικών βιβλίων για τόνους και πνεύματα σε Δημοτικό και Γυμνάσιο.

Όσον δε αφορά τα αποτελέσματα της εφαρμογής του, είναι πλέον κοινός τόπος. Πέραν της ιδίας αντιλήψεως που μπορεί να έχει ο καθένας μας, σημειώνουμε τα συμπεράσματα των ερευνών της ψυχιάτρου Μ. Σαββάκη του Πανεπιστημίου Κρήτης (για πρόκληση αυξανόμενων αφασικών προβλημάτων δυσλεξίας, δυσγλωσσίας, δυσορθογραφίας και αλαλίας) και των ψυχολόγων Α. Παπαζήση – Μ. Μάνιου – Βακάλη (για λάθη τονισμού οφειλόμενα στον μηχανικό του χαρακτήρα και τις εξαιρέσεις που είναι πολλαπλάσιες των βασικών του κανόνων).

Παρ’ όλα αυτά έγιναν – και γίνονται – συζητήσεις και για περαιτέρω «απλουστεύσεις». Οι επίγονοι του Ι. Βηλαρά, του Δ. Γληνού, του Ε. Γιαννίδη, του Φ. Γιοφύλλη, του Λ. Ρουσσέλ προτείνουν φωνητική γραφή – ένα ι, ένα ο, ένα ε – για κατάργηση κάθε νοήματος (και ευτράπελα του είδους: το μπατέρα, το γκζάδερφο κ.α.) ή και την εισαγωγή του λατινικού – ελληνικής άλλωστε προελεύσεως – αλφαβήτου, που θα καταργήσει επιπλέον και κάποιους φθόγγους και θα αφελληνίσει και την τελευταία γωνιά της ψυχής μας. Ήδη η εκτεταμένη εξοικείωσή μας με την Αγγλική προλειαίνει το έδαφος…

Συνοψίζουμε τους λόγους που καθιστούν αναγκαία την επαναφορά του πολυτονικού συστήματος:

1. Η ελληνική, ως ιστορική γλώσσα, δεν επιτρέπεται να υποβάλλεται σε χρησιμοθηρικές επεμβάσεις. Το δισχιλιετές παραδοσιακό στοιχείο της γραφής μας έχει μικρότερη αξία από ένα νεοκλασικό σπίτι 150 ετών;

2. Οι τόνοι είναι η αυτοσυνείδηση της μουσικότητας της γλώσσας μας: ένα πολυτονικό κείμενο είναι ουσιαστικά μία παρτιτούρα.

3. Οι αισθητικοί λόγοι, ως προφανείς, δεν χρειάζονται επεξηγήσεις.

4. Η αρνητική θέση του συνόλου των σημαντικών πνευματικών ανθρώπων του τόπου έναντι του μονοτονικού. Σήμερα κυκλοφορούν εκατοντάδες ποιητικές συλλογές όλες σχεδόν στο πολυτονικό.

5. Η ασάφεια και η δυσαναγνωσία που επήλθε. Δεν μπορεί να διακόπτεται συνεχώς η ροή της ανάγνωσης για αναζήτηση του νοήματος στα συμφραζόμενα.

6. Τα καινοφανή προβλήματα: ακατανοησία δασύνσεως (αφ-αίμαξη, ανθ-υπολοχαγός), κατάργηση ερωτηματικών τόνων ή άλλων που όντως προφέρονται, απαξίωση γενικά του τονισμού στη συνείδηση του μαθητή και εύλογη κατόπιν αδιαφορία.

7. Ο ελάχιστος κόπος εκμαθήσεως των κανόνων τονισμού και δασύνσεως – απόδειξη και ο χώρος που αφιερώνουν τα σχολικά βιβλία

8. Το πολυτονικό συνδέει αμεσότερα την νεοελληνική με την αρχαία και διευκολύνει την πρόσβασή μας σ’ αυτήν ή σε κείμενα μεσαιωνικά και νεότερα λόγια.

9. Η επιστροφή του πολυτονικού επιβραδύνει τον κατήφορο των «μεταρρυθμίσεων» που περιμένουν τη σειρά τους – πρόκειται για την πρώτη γραμμή άμυνας.

10. Η ιστορική στιγμή σήμερα είναι απολύτως κατάλληλη για μια διόρθωση πορείας και μάλιστα πριν η ζημιά γίνει ανεπανόρθωτη. Το ιστορικό προηγούμενο υπάρχει: Η Γαλλική Ακαδημία το 1987 κατήργησε τις τονικές μεταβολές που η ίδια είχε εισηγηθεί 12 χρόνια πριν.



Ζητούμε – προτείνουμε:

Α) Άμεση επαναφορά του παραδοσιακού τονικού συστήματος

Β) Τερματισμό των πολιτικών παρεμβάσεων στη γλώσσα μας

Γ) Κατοχύρωση της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στο Γυμνάσιο

Δ) Λειτουργία του – εξαγγελθέντος και στο παρελθόν – γλωσσικού τελωνείου για τους ξενόφερτους όρους

Ε) Προώθηση της εκμάθησης ελληνικών εκτός Ελλάδος, με τα σχετικά προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενώσεως.

ΣΤ) Μελέτη ουσιαστική της γλώσσας μας (παρελθόν – παρόν – μέλλον) από ανθρώπους με γνώση και μεράκι, μακριά από δογματισμούς και κάθε είδους παρωπίδες.


(Οφείλουμε να ευχαριστήσουμε δημοσίως, για όση βοήθεια μας προσέφεραν με τα γραπτά τους, τους Γ. Μπαμπινιώτη, Σ. Καργάκο, Α. Νικολαϊδη, Χ. Δάλκο, Χ. Λαμπίδη, Φ. Αργυριάδη και πρρωτίστως τον Γιάννη Καλιόρη και τον Στέλιο Ράμφο).

Το είδαμε εδώ 

Ανακαλύπτω

Κατάλογος ελληνικών λέξεων στην αγγλική γλώσσα

a. abyss, academy, acme=δόξα-ακμή, acrobat, acropolis, aegis, aerial, aerodrome, aeronautics, aeroplane, aesthetic, air, all, allegory, allergy, alphabet, amalgam, Hunter O' Reilly - Yellow Gills ambrosia, amethyst, amnesia, amphibian, amphitheatre, amphora=αμφορεύς, anachronism, anaemia, anagram, analogy, analysis, anarchism, anathema, anatomy, angel, anomalous, antagonism, anorexia, anthology, anticyclone, aorta=αορτή, apathetic, aphorism, apocalypse, apologise, apoplexy, apostasy, apostle, apostrophe, apothecary, archaeology, archbishop, archdeacon=αρχιδιάκων, archipelago, architect, arctic, aristocratic, arithmetic, aroma, arsenic, asbestos, ascetic, asphyxia, asthma, astrology, astronaut, astronomy, asylum, atheism, athlete, atmosphere, atom, atrophy, aura=αύρα-φωτοστέφανο, austere=αυστηρός, authentic, autobiography, autocrat=αυτοκράτωρ-μονάρχης, automatic, autograph, autonomous, autopsy, axiom. (80)

b. bacterium, baptism, barbarian, baritone, barometre, basic, basil, bathos, basis, Bible, bibliography, bigamy, biochemistry, biography, biology, biplane, blasphemy, botany. (18)

c. call, callus, calyx, canon, captain, card, cartography, castor, cataclysm, catacombs, catalogue, catalyst, catapult, cataract, catarrh=καταρροή, catastrophe, catehism, categoric, cathedral, cathode, catholic, caustic, cell, cemetery, cenotaph, centre, ceramic, chameleon, chaos, character, chart, chasm, chimera, chiropractor, choir=xoρός-χορωδία, chiropodist="πεντικιουρίστ", chord=χορδή, choreography, chorus, Christ, chromatic, chromosome, chronic, chronicle, chronological, chronometre, chryssalis, chryssanthemum, cinema, cirrhosis, claustrophobia, cleric, climacteric, climate, climax, clinic, code, colosal=κολοσιαίος, coma, comedy, comic, comma, cosmos, cosmetic, cosmonaut, cost, crisis, criterion, criticism, crypt, crystal, cybernetics, cycle, cyclone, cyclopaedia, cyclotron, cylinder, cymbal, cynic, cyst. (80)

d. deacon=διάκος, decade, decalogue, delta, demagogic, democracy, demography, demon, demotic, dermatology, diabetes, diabolic, diadem=διάδημα, diaeresis, diagnosis, diagonal, diagram, dialect, dialogue, diameter, diamont, diaphanous, diaphragm, diatribe, dichotomy, dictator, didactic, diet, dilemma, dinosaur, dioxide, diorama, diphtheria, diphthong, diploma, diplomat, disaster=δυσαστρία-δεν "έχω άστρο", disc, dolphin, dose, double, draconian, dragon, drama, drastic, dynamic, dynamite, dynasty, dyspepsia.(49)

e. eccentric, ecclesiastic, echo, eclectic, eclipse, ecology, economic, ecstasy, ecumenical, eczema, egoism, elastic, electric, elegiac, elephant, eliptic, emblem, embryo, emetic, emphasis, emporium, encyclopedia, endemic, energy, enigma, enthrone, enthusiasm, entomology, enzyme, ephemeral, epidemic, epigram, epilepsy, epilogue, epiphany, episode, epistle, epitaph, epithet, epitome, epoch, erotic, esophagus, esoteric, ether, ethic, ethnic, ethos, etymology, eucalyptus, Eucharist, eugenics, eulogize, eunuch, euphemism, euphony, euphoria, Eurasia, eureka=εύρηκα, evangelic, exodus, exorcize=εξορκίζω, exotic.(63)

f. fable=φαύλος-μύθος, fanatic, fantasy, father, frenetic=φρενήρης.(5)

g. galaxy, gastronomy, general, genesis, genus, geography, geocentric, geophysics, geopolitics, geology, geometry, gerontology, gigantic, glycerine, gyro, goverment, grammatical, gramophone, graphic, gymnasium, gregorian, gynecaology. (23)

h. hagiology, halcyon=αλκυονίδες ημέρες, harmony, hecatomb, hectare, hedonism, hegemony, helicopter, heliotrope, helium, helot=είλωτας, hemisphere, hemorhage=αιμοραγία, hemoroids, hepatitis, heretic, hermaphrodite, hermetic, hermit=ερημίτης, hero, heroin, hesperus, heterodox, heterogeneous, heterosexual, hexagon, hexameter, hierarchy, hieroglyph, hilarious=ιλαρός-εύθυμος, hippopotamus, hippodrome, history, holocaust, holograph, homeopathy, homogeneous, homonym, homophone, horizon, hymen, hyperbole, hypnosis, hypocrisy, hypotenuse=υποτείνουσα, hysteria, homosexual, horde=ορδή-στίφος, horizon, hormone, hour, hydrostatics, hydrophobia, hyena, hygiene, hymn, hypertrophic, hypochondria, hypodermic, hypothesis.(60)

i. iamb, icon, iconoclaust, idea, ideorgam, ideology, idiot, idiolect, idiom, idiosyncrasy, idylle, Ireland=xώρα της Ίριδος, ironic, isobar, isosceles, isotope, isthmus. (17)

k. kaleidoscope, kilo, kilocycle, kilogram, kilometre, kilolitre, kinetic, kleptomania. (8)

l. labyrinth, laconic, laic, larynx, lava, lesbian, lethargy, leukemia, lexical, lithography, logarithm, logic, logistics, lynx=λύγξ-αγριόγατα, lyre, lyric. (16)

m. macrobiotic, macrocosm, magic, magnet, mania, mathematics, mechanic, medal, megacycle, megalith, megalomania, megaphone, megaton, meiosis, melancholia, melodic, melodrama, meningitis, menopause, metabolism, metallic, metallurgy, metamorphosis, metaphor, metaphysics, meteor, meteorite, meteorology, meter, metre, metric, metronome, metropolis, miasma, microbe, microbiology, microelectronics, micrometer, micron, microorganism, microphone, microscope, mimeograph, mimetic, monarch, monastery, monogamy, monogram, monolith, monologue, monomania, monoplane, monopoly, monosyllable, monotheism, monotone, morphology, museum, music, myopia, myriad, mysterious, mystic, myth.(64)

n. narcissism, narcotic, nautical, nautilus, narcomancy, necropolis, nectar, nemesis, neolithic, neologism, neon, nerve, neoplasm, nephritis, neuralgia, neutrasthenia, new, nostalgia, nymph.(19)

o. oasis, ocean, octagon, octane, octave, octogenarian=ογδοηκοντούτης, octopous, ode=ωδή, odyssey, oecumenical, Oedipous complex, orgy, oligarchy, Olympiad, Olympic, onomatopoeia, ontology, ophthalmia, optic (optimist, option), orchestra, orchid, organ, organic, organism, organize, orgasm, orphan, orthodox, orthographic, orthopaedic, osteopath, ouzo, oxide, oxygen.(34)

p. pachyderm, pagan=παγανιστής-ειδωλολάτρης, paleolithic, paleontology, palm, panacea, panchromatic, pancreas, pandemic, pandemonium, panegeric=πανηγυρική ομιλία, panic, panoply, panorama, pantechnicon, pantheism, pantheon, panther, parabola=παραβολή, paradigm, paradox, paragon=παράγων-υπόδειγμα, paragraph, parallel, paralysis, paranoia, paraphrase, paraplegia, parasite, paratyphoid, parenthesis, pariah=παρίας, parody, paroxysm, pater, pathetic, pathology, pathos, patriach, patriot, patronymic, pedagogue, pederasty, pediatrics, pedometer=βηματομετρητής, pentagon, pentameter, Pentateuch, pentathlon, Pentecost, pepsis, perihelion=περιήλιον, perimeter, period, peripatetic, periphrasis, periphery, periscope, peristyle, peritonitis, petal=πέταλο άνθους, phalanx, phallus=φαλλός, phantasm, pharmacology, pharmacy, pharynx, phase, phenomenon, philanthropy, philately, philarmonic, philology, philosophy, philtre, phlebitis, phlegm, phobia, phoenix, phone, phonome=φώνημα, phonetic, phonograph, phonology, phosphorous, photo, photoelectric, photogenic, photograph, photolithography, photometer, phrase, phrenetic, phrenology, phthisis, physics, physiognomy, physiology, physiotherapy, planet, plasm, plasma, plastic, plectrum=πλήκτρο, pleonasm, plethora, plutocracy, plutonium, pneumatic, pneumonia, pole=πόλος, polemic, policy, police, politics, polyandry, polygamy, polyglot, polygon, polymorphus, polyphony, polypous, polysylable, polytechnic, polytheism, porn, practice, pragmatism, presbyter, prism, problem, prognosis, programme, prologue, prophecy, prophylactic, proscenium=προσκήνιο, proselyte, prosody, protagonist, protocol, proton, protoplasm, protozoa, prototype, psalm, pseudonym, psyche, psychedelic, psychic, psychoanalysis, psychology, psychopath, psychosis, psychotherapy, pterodactyl, pylon=πυλώνας, pyramid, pyre=πυρά, pyrites, pyrotechnics=πυροτέχνημα, python.(162)

r. radio

s. sandal, sarcasm, sarcophagus, sardonic, satyr, scene, sceptic, schematic, schism, schizophrenia, scholar, scholastic, school, scoria, scorpion, Scotland=χώρα του σκότους, Scylla, seismic, semantic, semaphore=σηματοφόρος, septisemia=σηψαιμία, serial, sir, solecism=σολοικισμός, sophism, spasm, sphinx, stadium, stalactite, stalagmite, star, static, statistics, stereophonic, stereoscopic, sternum, stigma, stoic, stomach, strategy, stratagem, stratosphere, strptococcus, streptomycin, strophe, sycophant, syllogism, symbol, symmetry, sympathetic, symphony, symposium, symptom, synagogue, synchronize, syncope, syndrome, synod, synonym, synopsis, syntax, synthesis, syphilis, syphon, syringe, system.(67)

t. tactic, talent, tantalize=υποβάλω κάποιον στα μαρτύρια του Ταντάλου, tartar, tautology, taxidermy, technique, technocracy, technology, telegram, telegraph, telemetry, teleology, telepathy, telephone, telephoto, telescope, thetatre, theism, theme, theocracy, theology, theorem, theoretic, theory, theosophy, therapeutic, therapy, therm, thermal, thermionic, thermometer, thermos, thesaurus, thesis, tone, topography, tragedy, tragicomedy, tremor, trigonometry, trilogy, tripod, trirem, triple, trophy, tropic, typhoon, typical, typography,tyrrany.(51)

u. unonymous

x. xenophobe, xylophone

z. zephyr, zeugma, zodiac, zone, zoology.(5)


Το είδαμε εδώ 

Ανακαλύπτω

Η αρχαία ελληνική δεν είναι «μια άλλη γλώσσα»

Είναι άξιον προσοχής ότι πολλές νεότερες παροιμίες μας μεταφέρουν σχεδόν κατά λέξη αρχαίες αντίστοιχές τους. Ισως αυτό αποτελεί μια πρόσθετη απόδειξη ότι η αρχαία ελληνική δεν είναι «μια άλλη γλώσσα», όπως λέγεται.

    Αλλ' ας αρχίσουμε από την αρχή.


Την αρχή, ακριβώς:

«Κάθε αρχή και δύσκολη», λέμε σήμερα.
­«Αρχή δήπου παντός έργου χαλεπωτέρα (δυσκολότερη), έλεγαν οι αρχαίοι.

«Κακή αρχή, κακό τέλος»
«Κακής απ' αρχής τέλος κακόν» (Ευριπίδης, Αίολος, Στοβαίου Ανθολόγιον, Δ, 11).

Για την αλήθεια:

«Ο καιρός ξεσκεπάζει την αλήθεια».
«Αγει δε προς φως την αλήθειαν χρόνος» (Μένανδρος, Γνώμαι μονόστιχοι, 11)

«Από παιδί και μεθυσμένο μαθαίνεις την αλήθεια»
«Οίνος και παίδες αληθείς» (Πλάτων, Συμπόσιον, 217Ε)

«Η αλήθεια είναι πικρή»
«Εχει τι πικρόν ο της αληθείας λόγος» (Δίων)

«Η αλήθεια δεν κρύβεται»
«Αδύνατον τ' αληθές λαθείν» (Μένανδρος)

«Η αλήθεια είναι θεός»
«Αλάθεια θεών ομόπολις» [συμπολίτις] (Στοβαίος, ΙΑ, 2).

Για το δίκαιο, το άδικο, την δικαιοσύνη:

«Το δίκαιο πρά(γ)μα δε χάνεται»
«Ανδρός δικαίου καρπός ουκ απόλλυται» (Μένανδρος, 27)

«Ο,τι σπείρεις, θα θερίσεις»
«Καρπόν ον έσπειρας θέριζε». Και σε Απόστολο Παύλο: «Ο γαρ εάν σπείρη άνθρωπος, τούτο και θερίση» (Προς Γαλάτας, Στ, 7)

«Αλλος σπέρνει, κι άλλος θερίζει»
«Αλλοι μεν σπείρουσιν, άλλοι δ' αμήσονται» [αμείβονται]

«Πρώτα να ξετάζεις κι ύστερα να δικάζεις»
«Ανεξέταστον μη κόλαζε ουδένα» (Μένανδρος, 17)

«Αν δεν ακούσεις και τους δυο, δίκιο ποτέ μη δώσεις»
Το πασίγνωστο ­ και νομικό αξίωμα ­ «Μηδενί δίκην δικάσης πριν άμφω μύθον ακούσης» (Φωκυλίδης, Γνώμαι, 87).

Για την ανάγκη:

«Η ανάγκη λει [λύνει] το νόμο»
«Ουδείς ανάγκης μείζον ισχύει νόμος» (Στοβαίου Εκλογαί, Α, δ, 2Ε)

«Κάνε την ανάγκη φιλοτιμία»
«Την ανάγκην φιλοτιμίαν ποιησάμενος» (Αννα Κομνηνή, Α, 308, 15).

Για τον άνθρωπο:

«Αξίζει ο άνθρωπος όσο συλλογίζεται»
«Πας άνθρωπος τοσούτου άξιος, όσου άξια γινώσκει ή φρονεί» (Πυθαγόρας)

«Ο άνθρωπος αγιάζει τον τόπο, κι όχι ο τόπος τον άνθρωπο»
«Ουχ οι τόποι τους άνδρας εντίμους, αλλ' οι άνδρες τους τόπους επιδεικνύουσι» (Αγησίλαος, Πλουτάρχου Λακωνικά αποφθέγματα, Αγησ. 6).

Για τα γερατιά:

«Καλύτερος ένας καλός γέρος απ' τον καλύτερο νιο»
«Πολλών νέων καν γέρων εύψυχος ή κρείσσων» (Ευριπίδης, Ανδρομάχη, 764).

Για την καταγωγή:

«Απ' αγκάθι βγαίνει ρόδο...»
«Τα ρόδα εν ακάνθαις φύονται, αλλ' εν ηδονή και κάλλει διαφέρει» (Ανάχαρσις).

Για την φρόνηση:

«Σκέψου και πορέψου»
«Νόει και τότε πράττει» (Θέογνις σε Στοβ., Γ, 29)

«Ακουγε πολλά και λέγε λίγα»
«Ακουε πολλά, λάλει ολίγα» (Βίας).

Για την υπομονή-επιμονή:

«Σταλαματιά, σταλαματιά, τρώγεται η πέτρα η πλατιά»
«Σταγόνες ύδατος πέτρας κοιλαίνουσι» (Πλούταρχος, Ηθικά, 2D).

Για την γνώση και την παιδεία:

«Αν δεν πάθεις, δε θα μάθεις»
«Εάν μη πάθης, ου μάθης». Και: «παθός, μαθός». Το γνωστότατο «Πάθος, μάθος» του Αισχύλου (Αγαμέμνων, 177).

«Οι άσπρες τρίχες δεν κάνουνε τη γνώση»
«Ουχ αι τρίχες ποιούσιν αι λευκαί φρονείν» (Στοβαίου, ΝΒ', 10)

«Τα γράμματα είναι φως πολύ»
«Την παιδείαν έτερον ήλιον είναι τοις πεπαιδευμένοις» (Ηράκλειτος, 134)

«Τα γράμματα είναι καλά, μα να 'χεις νου και γνώση»
«Ως ουδέν η μάθησις, αν μη νους παρή» (Μένανδρος, 557)

«Ο πηλός αν δε δαρθεί, κεραμίδι δε γίνεται»
«Ο πηλός αν μη δαρή, κέραμος ου γίγνεται» (Το «παιδαγωγικότατο» «Το ξύλο βγήκε απ' τον Παράδεισο»).

Για την γλώσσα:

«Αλλουνού δουλεύει η γλώσσα, κι αλλουνού μασούν τα δόντια» (αντιπαράθεση λογάδων και φαγάδων)
«Αλλοισι μεν γλώττα, άλλοισι δε γομφίοι»

«Η γλώσσα κάστρα καταλεί και κάστρα θεμελιώνει»
(Γλώσσα) «πόλιν ανορθώνουσα και πόλιν καταστρέφουσα»

«Κράτα τη γλώσσα σου»
«Γλώσσης προ των άλλων κράτει» (Ιάμβλιχος)

«Μέλι στάζει η γλώσσα του»
«Τού (Νέστορα) και από γλώσσης μέλιτος γλυκέος ρέεν αυδή» (Ιλιάς, Α, 249).

Για την μωρία και την πονηρία:

«Ο μωρός έχει αδερφό τον πονηρό»
«Η μωρία μάλιστα αδελφή της πονηρίας έφη»

«Τα γέλια βγαίνουν κλάματα»
«Γέλως άκαιρος κλαυθμάτων παραίτιος»

«Στο δόκανο δε μπαίνει δυο φορές η αλεπού»
«Αλλ' ουκ αύθις αλώπηξ εις πάγην».

«Πολλά ξέρ' η αλεπού, ο σκατζόχοιρος ένα και καλό»
«Πολλ' οίδ' αλώπηξ, αλλ' εχίνος [αχινός] έν μέγα» (Αρχίλοχος).

Για την κακία:

«Το κακό το δέντρο, απ' την αρχή ξερίζωμα»
«Αρχόμενον το κακόν κόπτειν» (Φωκυλίδης, 143).

Για την φιλία:

«Οπού 'χει φίλον ακριβό, έχει μεγάλο θησαυρό»
«Φίλους έχων, νόμιζε θησαυρούς έχων» (Μένανδρος, 526)

«Η ευτυχία κάνει τους φίλους κι η δυστυχία τους δοκιμάζει»
«Τους γνησίους των φίλων αι συμφοραί δοκιμάζουσι» (Αίσωπος).

Για την ζήλεια:

«Κάλλιο να σε ζηλεύουνε παρά να σε λυπούνται»
«Κρέσσων οικτιρμού φθόνος» (Πίνδαρος).

Για τον φόβο:

«Φοβάται τη σκιά του»
«Την αυτού σκιάν δέδοικεν» (Αριστοφάνης, αποσπ., 62).

Για την εργασία:

«Η δουλειά ντροπή δεν έχει»
Το περίφημο του Ησιόδου, «Εργασίη ουδέν όνειδος» (Εργαι και Ημέραι, 311).

Για την ματαιοπονία:

«Τον αράπη κι αν τον πλύνεις...»
«Αιθίοπα σμήχεις» [καθαρίζεις]

«Στην άμμο χτίζεις»
«Εις ψάμμον οικοδομείς»

«Απ' τον τράγο γάλα»
«Τράγον αμέλγειν» [αρμέγεις]

«Πιάσ' το αβγό και κούρεφ' το»
«Ωόν τίλλεις» [μαδάς].

Για τις προφάσεις και αναβολές:

«Οσα δε φτάνει η αλεπού, τα κάνει κρεμαστάρια»
Το γνωστό του Αισώπου «Ομφακες [αγουρίδες] εισί»

«Τό [αυτό που] θες να κάνεις σήμερα, γι' αύριο μην τ' αφήνεις»
«Μηδ' αναβάλλεσθαι ες τ' αύριον ες θ' έννησιν» [ούτε για μεθαύριο] (Ησίοδος, Εργα..., 410).

Για το χρήμα και την φιλαργυρία:

«Στον φυλάργυρο τα γρόσα, καθώς στο νεκρό τη γλώσσα»
«Ούτε παρά νεκρού ομιλίαν, ούτε παρα φιλαργύρου χάριν δει επιζητείν» (Σωκράτης, Στοβ., Ι, 56)

«Οταν έχεις δάνειζε, μα εγγυητής μην μπαίνεις»
«Εγγύα, πάρα δ' άτα» [δόσε εγγύηση, κι η ζημιά είναι κοντά] (Θαλής ή Πιττακός)

«Τα δανεικά κάνουνε σκλάβους τους ανθρώπους»
«Τα δάνεια δούλους τους ελευθέρους ποιεί».

Και μερικές άλλες, σποραδικά:

«Κάθε πέρσι και καλύτερα»
«Αεί τα πέρυσι βελτίω»

«Εχει κι ο μήρμυγκας χολή, έχει κι η μύγα σπλήνα»
«Ενεστι και μύρμηκι χολή»

«Ούτε στον ύπνο τους δεν τον είδαν»
«Ούποτ' οφθαλμοίσιν αν εύδοντες [κοιμώμενοι] είδον» (Σόλων, σε Αριστοτέλους Αθηναίων πολιτεία, ΧΙΙ, 5)

«Οπως με βλέπεις και σε βλέπω»
«Ωσπερ εισοράς εμέ» (Σοφοκλής, Ηλέκτρα, 877)

«Ενα χελιδόνι δε φέρνει την άνοιξη»
«Μία χελιδών έαρ ου ποιεί»

«Σκύλος που γαβγίζει δε δαγκώνει»
«Κύων θωυκτήρ ου δάκνει»

«Αετός μύγες δεν πιάνει»
«Αετός μυίας ου θηρεύει»

«Βράζει το αίμα του»
«Εζεσεν αίμα» (Θεόκριτος, Κ, 15)

«Σαν την άμμο της θάλασσας»
«Επεί ψάμμος αριθμόν περιπέφευγεν» [δεν μετριέται] (Πίνδαρος, Ολυμπ. Α', 178)

«Του πουλιού το γάλα»
«Γάλα ορνίθων»

«Σ' όλους δε μπορείς ν' αρέσεις»
«Ούπω πάσιν αδείν δύναμαι» (Θέογνις, 24)

«Εριξε τ' αυτιά στον ώμο»
«Τα ώτα επί των ώμων έχοντες» [με κρεμασμένα τ' αυτιά] (Πλάτων, Πολιτεία, Ι, 613C)

«Βάρος περιττό της γης»
«Αχθος αρούρης» (Ιλιάς, Σ, 104)

«Κίνησε γη και ουρανό»
«Γη (δοτική) και ουρανόν συνάπτειν»

«Γυμνός σαν απ' την κοιλιά της μάνας του»
«Γυμνός εκ μήτρας»...

Και για να τελειώσω με το «άλας της γης»: Την αγάπη, τον έρωτα:

«Από τα μάτια πιάνεται, στα χείλη κατεβαίνει...» κλπ.
«Εκ του εισοράν γίγνετ' ανθρώποις το εράν».

Το είδαμε εδώ

Ανακαλύπτω